HERMENEVS - Tresoar

staande vrijetijdsbesteding, mooier omzeggens dan iedere bezigheid!
Zee, strand, waar heiligdom der Muzen, ver van alle drukte: wat al
inspiratie bezorgen jullie me, wat al woorden leggen jullie me in de
mond!
Fundanus, verlaat jij ook die drukte, dat doelloos heen- en weergeloop
en dat ongeschikt gezwoeg. Doe het zodra je daartoe de kans
krijgt en wijd je aan studie of aan vrijetijdsbesteding. Immers, zoals
onze Attilius, het heel geleerd en tevens zeer gevat heeft uitgedrukt:
het is verkieslijker zijn vrijetijd gunstig te besteden dan zich met
prullen bezig te houden. Hou je flink!
III. BESPREKING NAAR VORM EN INHOUD
Wat de inhoud betreft geven we vooreerst het onderwerp aan van de
brief, vervolgens de gedachtengang en tenslotte beklemtonen we de
eigenaardige manier van opstellen der gegevens en formuleren wij een
hypothese ter verklaring van deze typische opstelling.
Het onderwerp van dit schrijven is vrij eenvoudig. Plinius Minor
heeft de stad Rome, met haar drukte adieu gezegd, zij het dan maar
tijdelijk. Hij verblijft op zijn Laurentijns buitentje, niet ver van de
havenstad Ostia en dus dicht bij zee. Hij voelt er zich kiplekker, niet
alleen fysisch, maar ook psychisch en intellectueel. Hij wil zijn goede
vriend Minicius Fundanus, aan wie de brief volgens de aanhef is gericht
ertoe overhalen zijn genoegen en geluk te komen delen. Dit
volgens een overbekende trek van alle vormen van genegenheid:
vriendschap, die mooie naam waardig, wil zich meedelen. Wellicht
kent de lezer de lapidaire formule van Thomas van Aquino: „Bonum
est diffusivum sui.” Wij vinden hier dus een echo van de problemen,
die de aristokratische Romeinen van de eerste eeuw na Christus bekommerden.
Allicht was het voornaamste probleem: hoe echt mens
zijn? en hoe zijn leven tot een „bezit voor altijd” laten uitgroeien?
Het antwoord van onze erg humane Plinius luidt zeer snedig, bondig
samengebald: niet in een drukke stad, maar op de rustige buiten; niet
in absorberende activiteiten, hoe nuttig ook op het eerste gezicht, wel
in ontspanning doorheen de wijde natuur en in vrijetijdsbesteding en
studie. Immers zo alleen wordt het leven het leven waard. Waarom
moet het leven het leven waard zijn? Voor een Romein, en voor de
ietwat ijdele Plinius zeker, omdat men op deze wijze alleen roem,
zij het literaire, verwerft. Deze bedoeling was Plinius voorzeker niet
vreemd: „me autem nihil aeque ac diuturnitatis amor et cupido sollicitat”
2 .
231