HERMENEVS - Tresoar

egering gevolgde politiek (c. 15-16). Het relaas over de onthulling
en het ingrijpen door de staat komt kort samengevat hierop neer:
Aebutius, wiens moeder Duronia na de dood van haar man is hertrouwd met T.
Sempronius Rutilus, werd na het overlijden van de (door de vader bij testament
aangestelde) voogden onder de tutela (voogdij) van zijn stiefvader l geplaatst. Vanwege
een allerminst consciëntieus optreden als voogd vreest Rutilus een gerechtelijke
vervolging door zijn stiefzoon, wanneer deze mondig zal zijn geworden. Om dit
te voorkomen zint hij tesamen met Duronia op middelen om Aebutius uit de weg
te ruimen of zodanig te compromitteren, dat hij voor zijn goede naam van hen afhankelijk
wordt. Zo ontstaat het plan hem te doen inwijden in de dienst van Bacchus,
zogenaamd ter inlossing van een gelofte, die zijn moeder eens tijdens een ziekte in
zijn jeugd zou hebben afgelegd. Van iedere aanstaande ingewijde werd echter vooraf
gedurende een tijd van tien dagen sexuele onthouding (castimonia) geëist. Wanneer
Aebutius zijn geliefde F(a)ecenia, een hetaere (scortum), die vlak bij hem woont en
door Livius ook enige malen Hispala (de Spaanse) wordt genoemd, van het voornemen
tot initiatie in kennis stelt en dit als reden opgeeft om de eerstkomende nachten
niet haar bed te zullen delen, bezweert zij hem hoe dan ook van een deelname
aan de mysterieën af te zien. Op zijn verwonderd vragen naar de reden van haar
felheid onthult F(a)ecenia, dat zij vroeger in de tijd dat ze nog slavin was – thans is
zij libertina (vrijgelatene) – in gezelschap van haar domina (bordeelhoudster) en daartoe
door deze gedwongen eens de Bacchusdienst heeft bijgewoond en dat ze op grond
van die ervaring niet slechts voor de fama en de pudicitia van Aebutius vreest, maar
zelfs voor zijn leven, als hij zijn plan tot deelname aan de initiatieritus ten uitvoer
brengt. Wanneer Aebutius daarop aan zijn moeder verklaart zich onder geen beding
te zullen laten inwijden, wordt hij met geweld het huis uitgezet en neemt hij zijn
toevlucht tot zijn tante Aebutia, op wier advies hij ook aangifte doet bij consul
Postumius. Nadat deze het door Aebutius vertelde via zijn schoonmoeder Sulpicia,
die Aebutia goed blijkt te kennen, heeft laten verifiëren, ontbiedt hij ten huize van
Sulpicia de minares van Aebutius en vraagt haar alles te vertellen met betrekking
tot de nachtelijke eredienst voor Bacchus in de (ook bij Ovidius, Fast, VI 501 vv.
in dit verband genoemde) lucus Stimulae (c. 12, 4), een aan de godin Stimula (soms
gelijkgesteld met Semele) gewijd woud. Hoewel zij aanvankelijk nauwelijks een
woord kan uitbrengen, overdonderd als ze is door de voorname, haar onbekende
omgeving en uit angst voor represailles bij verbreking van de aan ingewijden opgelegde
plicht tot geheimhouding, gaat zij na door de consul gerustgesteld te zijn uitvoerig
in op het volgens haar losbandige en misdadige karakter van de cultus.
Vooral haar opmerkingen over het grote aantal deelnemers (c. 13, 14: multitudinem
ingentem, alterum iam prope populum) en haar verklaring, dat hiertoe ook mensen van
de adel behoren en sinds twee jaar alleen nog minderjarigen worden ingewijd, laten
niet na op de consul diepe indruk te maken.
Nadat voor de veiligheid van F(a)ecenia en Aebutius is gezorgd, brengt de consul
de zaak in de senaat. Deze besluit onder dankzegging aan Postumius voor zijn
tactische optreden tijdens deze beginfase de consuls buiten het volk om volmacht
(extra ordinem) te geven tot een grootscheepse quaestio (gerechtelijk onderzoek), beloningen
uit te loven voor het aanbrengen van initiati, de betrokken priesters en deelnemers
te laten arresteren en na te gaan, in hoeverre zij zich aan misdadige praktijken
hebben schuldig gemaakt. De daarvoor in aanmerking komende magistraten zullen
249