HERMENEVS - Tresoar

onderbroken door (of gekoppeld te worden aan?) een plechtigheid ter
ere van de doden – reden waarom de ode plotseling (13) omslaat in
overpeinzingen van de dood: Pallida Mors. 7 Wat Horatius zelf hierbij
allemaal gedacht heeft, zullen wij helaas nimmer weten. Om diverse
redenen heeft Faunus hem evidentelijk hoog gezeten. Een daarvan
was stellig de keizerlijke wens om Faunus te cultiveren. Het kan dan
evenmin verbazing wekken dat de spade van de archaeologic een overstelpende
hoeveelheid Faunus-beeldjes uit de Keizertijd heeft opgedolven.
8 Zoals men zich herinnert, is later ook een uitgegraven huis te
Pompeji naar de populaire god genoemd. De fabricage moet op volle
toeren hebben gewerkt (en werkt er nog steeds, voor toeristische doeleinden).
Faunus was nauw verbonden met de keizer-cultus (cf. Calp.
Sic., Ecl. 1; Suet., Vit. 1).
Herinneren wij ons nu nog even, hoe Ovidius diezelfde Faunus
behandeld heeft. De enige uitvoerige vermelding die hij deze god
waardig keurt is er een van caricatuur, en verborgen hoon. Faunus
was en is nog steeds een zeer gecompliceerde figuur. Ten grondslag
ligt zonder twijfel zijn functie als representant van de naakte manlijke
geslachtsdrift, hierin gelijkend op Priapus. 9 Zo heeft Ovidius hem
onverbiddelijk voorgesteld: even ridicuul, in zijn ogen, als de hele
morele en sexuele herbewapening van het Augusteische regiem. 10
Saffierhorst 174 A. W. J. HOLLEMAN
’s-Gravenhage
1 Uit de massa van lit. verwijs ik slechts naar A. Kirsopp Michels, The topography and interpretation
of the Lupercalia, in TAPA, 84, 1953, 35-59. Shakespeare, J. C. Act 1.
2 Een wat afwijkende maar kleurrijke weergave bij Nic. Dam., Vita Caes. 21, overgenomen
door Carcopino, César, 1043-44. Zie ook K. W. Welwei, in Historia, 16, 1967, 44-69.
3 F. Bomer, P. Ovidius Naso, Die Pasten, II, Heidelberg, 1958.
4 In Arch. Rel. Wiss., 13.1910,491. (Op andere gronden).
5 Vgl. speciaal 299-302: (Arcades) corpora nuda gerebant . . . Nunc quoque detecti referunt monimenta
vetusti moris – waarmee de tegenstelling tussen toen en nu precies wordt aangegeven.
6 Roscher, Lex. Myth., toont een afbeelding van Faunus met een kroon op het hoofd: het
zou een carnavalskoning kunnen zijn.
7 William Barr, in Class. Review, 1962, 5-11. Dacht H. aan de Lup. van 44?
8 In de archaeologische lit. doorgaans gerangschikt onder de naam van Pan, m.i. verkeerdelijk.
9 Vanzelfsprekend neem ik Fast., 5.101, cinctutis Lupercis in de betekenis van „ouderwets
gekleed”, precies zoals de eerste gebruiker van het woord, Hor., Ars 50. De dubbelzinnigheid
van het woord is precies wat O. nodig had.
10 Speciaal de passage 425-52 bevat een aantal historische toespelingen van even malicieuze
als amusante aard, zoals ik elders hoop te betogen. Het hier behandelde, en misschien nieuw
ingevoerde, vruchtbaarheidsritueel houdt stellig verband met de huwelijkswetten van 18 v. C.
247