HERMENEVS - Tresoar

zichtige Fasti-commentator, Franz Bomer, zegt slechts: „Die Restauration
legt die Möglichkeit nahe, dass der Kaiser Neuerungen eingeführt
hat”. 3 Het zou ons niet behoeven te verbazen, als Augustus
maatregelen zou hebben genomen om het nogal bandeloze festijn
wat aan te kleden en decenter te maken. Er is inderdaad één tekst die
zulks schijnt te suggereren. Justinus (alias Pompeius Trogus) maakt
namelijk naar aanleiding van Koning Faunus en diens beeld in Rome
de volgende merkwaardige opmerking: ipsum dei simulacrum nudum
caprina pelle amictum est, quo habitu nunc Romae Lupercalibus decurritur.
Het woord nunc slaat op de tijd van Augustus, meer precies op de tijd
na de pacificatie van Spanje door Augustus, want daarmee eindigt
Justinus’ werk. Het slaat dus zeer in het bijzonder op het feest zoals
het door Augustus was gerestaureerd, en suggereert daarmee, welhaast
onmiskenbaar, dat de Luperci vroeger inderdaad geheel naakt
liepen, zoals trouwens reeds vermoed door Deubner. 4 Is dat het geval
dan kunnen we uit de tekst ook lezen dat tegelijk het Faunus-beeld
door Augustus van een soort ,,vijgeblad” is voorzien. Deze suggesties
vinden een bijzondere adstructie in de verhalen van Ovidius. Het hele
stuk wemelt van nudus en equivalente uitdrukkingen. Dit nu is typisch
Ovidiaans: om in het kader van de zedelijkheidsacties van de keizer
– die in de ogen van Ovidius slechts een hypocriet was – de lezer te
trakteren op een hoogst vermakelijk maar tevens hoogst indecent
verhaal dat een aetiologie van een godsdienstige plechtigheid pretendeert
te geven. Dat de kuisheidsactie van de keizer er danig doorgehaald
wordt is nu wel duidelijk. 5 De lezer te Rome moet aanvankelijk
zich verbazen dat de dichter zich zo druk maakt om iets dat niet actueel
(meer) was, om dan zich te verbijten van plezier. Augustus heeft
de Fasti niet gekend, hij zou uit zijn keizerlijke (en haast goddelijke)
vel zijn gesprongen. Niettemin zijn er nog velen die menen, dat
Ovidius de Fasti ernstig zou hebben bedoeld, omdat hij eindelijk toch
zich bekeerd zou hebben tot de Augusteische orde – „te laat” zeggen
sommigen, niet zonder enig leedvermaak. Het verbaast dan ook niet
dat de dichter het verhaal verzonnen heeft. Bömer zegt voorzichtig:
„ein unmittelbares Vorbild ist nicht erkennbar”.
Maar nu komt nog steeds de vraag, waarom Augustus dit toch nogal
bandeloze en niet ongevaarlijke volksfeest in ere heeft hersteld.
Nauwelijks om zijn populariteit. Het feest gold, zoals we goed weten,
Faunus, en dat lijkt me precies de reden waarom het in het voorjaar
44 is uitgekozen voor de vertoning met de kroon, teneinde Caesar
aan het koningschap te helpen. De traditie hield immers ook nog in
245