Politieke participatie en beleid.pdf - Prof. dr. AFA Korsten

• Problemen hebben we in soorten en maten.
Bekend is een indeling in vier typen beleidsproblemen, op basis van de mate
van kennis die beschikbaar is (veel of weinig) en de vraag of consensus moeilijk
of makkelijk te bereiken is (Hoppe). Een probleem waarover veel onbekend is
en consensus moeilijk te bereiken is, noemen we ‘wicked problems’. ‘Wicked
problems’ vormen een bepaald probleemtype. Hierbij gaat het om
ongestructureerde problemen, dus brandende kwesties die moeilijk in kaart te
brengen zijn. We noemen ze ook wel ‘gemene problemen’ of ‘hardnekkige
problemen’ (Van Heffen en Denters). Een voorbeeld hiervan is omgaan met
automobiliteit in de vorm van filebestrijding. Het is in geen dertig jaar gelukt
om te achterhalen hoe het mogelijk is effectief files te beperken en verkorten en
de ene oplossingsrichting maakt na verloop van tijd dan ook plaats voor een
andere. De definities veranderen in de loop der tijd. Automobiliteit willen
reguleren is iets anders dan filebestrijding.
• Van probleem naar beleidsontwerp-aanpak. Bij een probleemtype hoort een
beleidsontwerpaanpak. In geval van wicked problems (hardnekkige
problemen) is dat interactieve beleidsvorming. Door goed te overleggen in een
netwerkcontext kan een overheid proberen er een meerderheidsopvatting uit te
halen die op dat moment gewild wordt, dus aanvaard wordt of op steun kan
rekenen, anders gesteld. Bij die discussie zullen de probleemdefinities botsen en
vervolgens verzoend moeten worden in een coalitie, die een bepaalde
probleemdefinitie (for the time being) wil aanvaarden.
• Definities verschillen al naar gelang de ‘framing’. Duidelijk zal zijn dat de ANWB,
Stichting Natuur en Milieu, de Bovag, Verkeer & waterstaat, en een organisatie
van spoorreizigers er niet gelijke probleemanalyses op na houden rond de
vraag of een file een ernstig maatschappelijk probleem is en welke prioriteit de
overheid hieraan moet geven, en dat uit zich in het debat over filebestrijding.
De ‘framings’ verschillen, om in termen van Rein & Schön te spreken. Met
andere woorden de oorzaak-gevolgbeelden en ook probleemoplossingscomplexen
verschillen (Korsten, 1988).
• Van definitie naar statistieken. Wie een probleem definieert komt met cijfers
over de ernst van de situatie en een omschrijving wat een file eigenlijk is. Is een
categorie auto’s die stilstaat een file en is ook een aantal langzaam rijdende
auto’s een file? Hier gaan we niet verder in op automobiliteit maar op
daklozenproblematiek.
Belang uitspelen
Het doel van deze beschouwing is om te illustreren dat:
1. een probleem verschillend te omschrijven is en
2. dat belangen een rol spelen, zodanig dat een probleem tot een groter
probleem gemaakt wordt. Bewust of onbewust. Organisaties hebben een
belang en dat doet ze spelen met het gezegde ‘how to lie with statistics’. In de
137