Politieke participatie en beleid.pdf - Prof. dr. AFA Korsten

Het is niet alleen zo dat er via de politieke partijen en de
volksvertegenwoordiging reflectie op gang wordt gebracht over denkbeelden.
Dagelijks besturen komen na afweging tot voorlopige voornemens, die een
procedure doorlopen. Als het bijvoorbeeld gaat om een wet dan is sprake van
een wetgevingsprocedure, waarin ook de Raad van State haar oordeel geeft.
Ministers kunnen speciale verzoeken om een visie richten aan reguliere
adviesorganen, zoals de Raad voor Verkeer en Waterstaat, of de Raad voor het
Openbaar Bestuur. Daarnaast komt het voor dat eenmalige adviescommissies
worden ingesteld. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de commissie- Elzinga
(dualisering), - Brinkman (visitatie grote steden), - Wallage (over openbaarheid
en communicatie), -Docters van Leeuwen (ICT), - Cerfontaine (ICT), - Welschen
(handhaving), - Oosting (vuurwerkramp Enschede), - Alders (ramp Volendam),
- Snellen (privacy en ICT), - Wijffels (plattelandsvernieuwing), - Donner (WAO),
- Franken (ICT en grondrechten), - Terlouw (genetische manipulatie). Voor
bepaalde sectoren is sprake van een verplichte aanvullende procedure op de
representatieve democratie. In de ruimtelijke ordening kennen we de
planologische kernbeslissingen.
Sclerose van middenveld
Vanuit de samenleving worden thema’s op de publieke agenda gebracht en
wordt getracht om thema’s op de politiek-bestuurlijke agenda te krijgen. Zo
leert de theorie van agenda building. Er bestaan allerlei gewichten en
tegenwichten in een politieke democratie die inwerken op wat door politieke
partijen en aderen op de politiek agenda wordt gebracht. Sommige thema’s
bereiken de politieke agenda niet of worden na enige tijd afgevoerd. Zo gezien
lijkt opinie-onderzoek een overbodigheid. Maar die redenering is eenzijdig.
Juist het bestaan van zoiets als een planologische kernbeslissing duidt er al op
dat blijkbaar de oudere mechanismen om denkbeelden uit de samenleving naar
boven te brengen ter beoordeling van de noodzaak van overheidshandelen niet
voldoende zijn. Tot die oudere mechanismen behoren politieke partijen. Bij
nadere beschouwing blijkt dat politieke partijen aan sclerose onderhevig zijn.
Het aantal leden van politieke partijen nam na 1950 af en deze partijen doen
ook minder aan ideologieontwikkeling. Ze zijn vanuit zichzelf minder
inhoudelijk richtinggevend geworden. Een overheid kan niet meer varen op
wat partijen afspreken in verkiezingsprogramma’s en met elkaar uitruilen in
een coalitiebespreking die uitmondt in een regeerakkoord. Politieke partijen
representeren samen niet het zich almaar ontwikkelend geheel van opvattingen
over allerlei vraagstukken. Ontwikkelingen gaan snel en zijn daarom niet te
vangen in uitsluitend een traag proces van opinievorming in politieke partijen,
adviesorganen en commissies. De persmedia reageren snel maar zijn niet
voldoende om op te varen. Ze zijn in concurrentie en reageren op incidenten.
Kortom, de traditionele middenveld-informanten van een kabinet, zoals VNO,
NCV, ANWB, LTO, Greenpeace, en de aanvullingen daarop zijn onvoldoende
representatief.
87