Politieke participatie en beleid.pdf - Prof. dr. AFA Korsten

We zien ook zekere overeenkomsten (zie Van Goor, 1993; Koole, 1992).
Pressiegroepen bevorderen de participatie en communicatie. Maar
pressiegroepen gebruiken bevorderen participatie zodanig dat ze minder oog
hebben voor geformaliseerde en geïnstitutionaliseerde participatie.
Pressiegroepen komen ook oorspronkelijker op voor een belang dan politieke
partijen dat kunnen, want die partijen moeten steeds afwegen tegen het
algemeen belang, zoals zij dat zien.
Pressiegroepen: vakbonden als voorbeeld
Bij vakbonden denken we onder meer aan namen van Wim Kloos, Arie
Groenevelt, Wim Spit, Herman Bode, Wim Kok, Johan Stekelenburg, Karin
Adelmund, Xander den Uyl. Vakbonden zijn getypeerd als pressiegroep, een
subtype van politiek-actieve groeperingen. Pressiegroepen zijn, zo stelden we,
gericht op de overheid, vertolken een bepaald belang, streven doorgaans niet
naar fundamentele veranderingen en komen niet voort uit sociale bewegingen.
Een voorbeeld hiervan is de Federatie Nederlandse Vakverenigingen (FNV) en
het Verbond van Nederlandse Ondernemingen (VNO). De
werknemersorganisaties overleggen met werkgeversorganisaties en kroonleden
in de Sociaal-Economische Raad, een adviesorgaan van de centrale overheid.
Pressiegroepen onderscheiden zich van elkaar door hun doel en hun
organisatiestructuur, interne communicatie en dienstverlening voor leden.
Vakbonden zijn van oudsher niet alleen gericht op de overheid maar ook op de
leden.
Vakbonden zijn er in soorten en maten. Bepaalde vakbonden richten zich
speciaal op de overheid en recruteren hun leden uit de ambtelijke sfeer, andere
vakbonden opereren in meerdere sectoren. Vakbonden hebben geen
ledenbestand dat een afspiegeling is van de politieke voorkeur van de
Nederlandse kiezers. In november 1997 bleek dat als er dan verkiezingen voor de
Tweede Kamer zouden worden gehouden van de 1,2 miljoen FNV-leden 50,8
procent op de PvdA zou stemmen, 14 procent op de VVD, 9,5 procent op D66, 9
procent op het CDA, 8, 7 procent op GroenLinks en 7,4 procent op de
Socialistische Partij (De Volkskrant, 4 november 1997).
In en rond de Nederlandse vakbonden doen zich veranderingen voor. We
noemen er enkele.
a Het Sociaal en Cultureel Rapport 1994 wees uit dat het aantal leden/donateurs
van allerlei organisaties tussen 1980 en 1993/4 is toegenomen. We zien in die
periode een stijging in het ledental van omroeporganisaties en bij organisaties die
internationale solidariteit uitdrukken. Het aantal leden van politieke partijen
daalde daarentegen sterk en het ledenaantal van werknemersorganisaties daalde
ook in verhouding tot de omvang van de beroepsbevolking (SCP, 1994: 583).
b De aan allerlei actores toegekende en gewenste politieke invloed bewoog zich in
dezelfde richting maar voor de vakbonden was dat niet het geval. De politieke
invloed van vakbonden is de afgelopen tijd teruggelopen. De door burgers aan
27