Politieke participatie en beleid.pdf - Prof. dr. AFA Korsten

4. We vinden vier invloedsstrategieën: blijken die ook bij de besluitvorming
over Rijksweg 19?
5. Blijken diezelfde vier invloedsstrategieën ook uit de opstelling van de NV
Schiphol over de aanleg van een tweede nationale luchthaven op twee
momenten (1967 en 1980/1981)? Welke tekortkoming ziet u in de analyse?
6. Kon de NV Schiphol de termen dicteren waarin de besluitvorming over groei
van Schiphol na 1981 plaatsvond: uitbreiding naar een vijfde baan? Zo ja,
welke indicaties zijn daarvoor te geven?
7. Zijn er lessen te trekken uit deze beschouwing, bijvoorbeeld voor een
competente procesmanager die meerdere actores, die elke de vier
invloedsstrategieën willen toepassen, op een lijn moet krijgen?
Max Weber versus Allison
Op het eerste gezicht verrast dat. Immers, er is sprake van het primaat van de
politiek en een loyaal ambtelijk apparaat van ondergeschikten. Zo kan men
redeneren vanuit het denken van Max Weber, maar de werkelijkheid is allang
veranderd (zie: oratie Van Thijn). Overheidsbureaus doen mee aan het trekken en
duwen rond overheidsbeleid omdat daarin veel expertise is opgeslagen.
Ambtenaren zijn niet helemaal neutraal. Ze hebben opvattingen over het
gewenste beleid, zeker omdat ze daaraan werken en het ook later wellicht weer
moeten uitvoeren. Beschouwingen over de geschiedenis van Rijkswaterstaat
illustreren dat.
Vanuit de bestuurskundeliteratuur zijn het de beschouwingen over bureaupolitiek
die zichtbaar maken dat een bureaucratische organisatie een optiek kan
ontwikkelen die concurreert met die van een andere betrokken organisatie. Men
raadplege het werk van Graham T.Allison en Anthony Downs.
Volgens Allison en Halperin (1972) is overheidsbeleid vaak de resultante van
achterliggende ‘bureaucratic politics’. Beleid wordt gemaakt in een ‘…
conglomerate of large organizations and political acters who differ substantially
about what government should do on any particular issue and who compete in
attempting to affect both governmental decisions and the actions of their
government’. Overheidsdiensten kennen een mengeling van de perceptie van het
nationaal belang, organisationele en persoonlijke belangen (Snel en Van der
Veen, 1990: 74). Organisationale belangen, wat zijn dat? De zorg voor ‘….
maintaining autonomy, and organizational morale, protecting the organization’s
essence, maintaining or expanding roles and missions, and maintaining or
increasing budgets’, aldus Allison & Halperin.
Bureaucratische organisaties streven naar behoud of expansie van eigen
activiteiten. Politieke vraagstukken, in casu beleidsvraagstukken, wordt
gedefinieerd in de eigen verwerkingsmogelijkheid, de ‘eigen beleidstermen’
(1990: 75). Voor de droge poot van Rijkswaterstaat betekent de stelling dat de
verbinding in een gebied gebrekkig zijn in 1970 meestal dat er een rijksweg
moest worden aangelegd.
142