Samenwerken aan natuur in Olde Maten en Veerslootlanden - Clm

3.2 Draaien aan de mestknop
Voor de belangrijkste beheertypen en bijbehorende producten zijn business cases ontwikkeld
om te onderzoeken wat de kosten en baten van het beheer zijn. Deze worden toegelicht in
hoofdstuk 4. Deze overzichten laten zien wat de belangrijkste knoppen zijn om aan te draaien
als het om de kosten gaat. Een van die knoppen is mest.
De beheertypen N 12.02 en 13.01, resp. kruiden- en faunarijk grasland en vochtig weidevogelgrasland,
laten in het beheer de ruimte dat er wordt bemest en wel met ruige mest. De beschikbaarheid
daarvan is bij de huidige pachters onvoldoende. De vraag is hoe dit probleem
wordt aangepakt.
Functie en type mest: die ligt voor kruiden- en faunarijk grasland (N 12.02) anders dan voor het
vochtige weidevogelgrasland (N 13.01). Bij het vochtig weidevogelgrasland heeft mest als functie
om zowel het bodemleven in de bodem als in de strooisellaag te ondersteunen en voeden.
Dat wordt in sterke mate bepaald door bemesting (Deru e.a., 2012). Het is met name de insecten
in de strooisellaag waar kuikens van weidevogels van afhankelijk zijn en dat wordt bevorderd
door ruige mest en niet door drijfmest.
Bij het type 12.02 heeft de bemesting een andere functie. Het type heeft meerdere functies in
natuurbeheer. In veel gevallen zijn het graslanden die een potentie hebben voor soortenrijkdom,
die (matig) voedselrijk zijn en een redelijke drooglegging hebben. Die potentie voor natuur
kan worden benut als er langdurige verschraling wordt toegepast. Als deze graslanden relatief
vochtig zijn en verzuren is de kans dat zij dominantie van pitrus ontwikkelen. Met gerichte
bemesting is de pH weer te verbeteren.
Deze graslanden kunnen ook een minder grote potentie hebben voor natuur, maar wel een
soort bufferfunctie voor een nabij gelegen (natter) beheertype dat moet worden voorzien van
voldoende schoon water. Dan is de essentie van het beheer dat de aanvoer van mineralen op
het grasland kleiner is dan de afvoer om te voorkomen dat er voedingsstoffen uit het systeem
lekken naar de nabij gelegen beheertype.
In de Olde Maten is kruiden- en faunarijk grasland veruit het grootste in oppervlak. Het type
wisselt af met de boksloten, waarin de grootste natuurwaarden voorkomen. Dit type heeft hier
dus in ieder geval de bufferfunctie en op sommige plaatsen ook een potentie voor versterken
van biodiversiteit. In schema:
Doel productie biodiversiteit
Het toepassen van de mest alternatieven in de business cases (H 4) leidt tot verschillende uitkomsten
voor kosten/baten. Mestplaatsingsmogelijkheid wordt voor de ondernemer als inkomen
ingeboekt. Het is een alternatief voor mest afvoeren dat geld kost. Immers binnen het bedrijf
moet tegenover welke productie dan ook een afzet staan van de mest. Dat is de basis van de
kringloop gedachte. In geval van verschraling wordt die kringloop gedachte doorbroken en is de
mest die een gevolg is van verschraling een kostenpost geworden. Uiteraard werkt het ook in de
kosten door of het wordt omgezet in drijfmest of vaste mest. Dat laatste is duurder in uitrijden
en bevat naar verhouding meer fosfaat.
Op dit moment wordt niet alle beschikbare ruige mest in het gebied benut voor het natuurbeheer.
De wetgeving rond mest bevordert eerder de afvoer uit het gebied dan de benutting. In
de komende jaren wordt nagegaan wat er nodig is om de stroom om te draaien en het wel in
het gebied te houden.
Beheer en Onderhoudsplan Olde Maten en Veerslootlanden
N 12.02 N 13.01
bodemverbetering
(pH)
productie weidevogels
type mest drijf of vast geen of vast vast of kalk drijf of vast vast
14