Samenwerken aan natuur in Olde Maten en Veerslootlanden - Clm

6 Kwaliteitszorg: voorwaarden scheppen
Kwaliteitszorg (in het natuurbeheer) omvat veel facetten. De kwaliteit zelf wordt afgemeten aan
het eindresultaat in termen van planten en dieren die tot ontwikkeling komen. De neiging is om
op dat niveau te gaan monitoren en het risico is dat er op verkeerde resultaten wordt afgerekend.
Kwaliteit wordt geleverd dankzij kwaliteitszorg en dat wordt op systeemniveau ontwikkeld
en geanalyseerd, zowel beheer als inrichting. Dat systeem stuurt het beoogde - maar deels onbekende
- eindresultaat. Er zijn vijf basisvoorwaarden (inrichting en beheer) die de kwaliteit van
de geleverde natuur bepalen. Deze basisvoorwaarden worden hieronder toegelicht met aanbevelingen
voor actie in de aansturing van het operationele beheer. De essentie van een kwaliteitszorgsysteem
is dat er handvaten worden gegeven die er voor zorgen dat steeds wordt gestreefd
naar verbetering van het resultaat.
Dit hoofdstuk is mede ontleend aan de ontwerpen die zijn gemaakt voor het kwaliteitszorgsysteem
voor SNL die de ronde doen. Dat systeem meet op soorten als expressie van beheertypen,
op waterkwaliteit en –kwantiteit en op structuur. Het SNL systeem evalueert niet op bodem,
beheer en op organisatie (er wordt uitgegaan van certificering) en samenwerking.
6.1 Water
De waterkwaliteit en –kwantiteit is voor de natuurdoelen een belangrijke voorwaarde voor kwaliteit
van de (te ontwikkelen) natuur. Die is (in beperkte mate) beïnvloedbaar door inrichting en
beheer.
6.1.1 Waterkwantiteit
Dit is voor meerdere beheertypen een belangrijke randvoorwaarde. Deze kwantiteit wordt primair
gestuurd door de inrichting en die inrichting van het watersysteem is gedeeltelijk een compromis
met de omgeving, m.n. in de Veerslootlanden. Dit is bijvoorbeeld benoemd bij het beheertype
Vochtig weidevogelgrasland (N 13.01). De sturingsmogelijkheden op waterkwantiteit
zijn beperkt, maar ze zijn er wel door de kunstwerken die in het watersysteem zijn opgenomen.
En er is een spanningsveld tussen de eisen van de natuur en de beheerbaarheid van natuur. De
natuur vraagt veelal om veel water, terwijl voor een efficiënt (lees goedkoper) beheer ontwatering
belangrijk is. Dat spanningsveld doet zich bijvoorbeeld voor in de Olde Maten waar gewerkt
gaat worden met een natuurlijk peilbeheer. De sturingsmogelijkheden met de kunstwerken op
de drooglegging in de percelen zijn beperkt. De bodem is veengrond en het laterale transport
van water in deze bodems is beperkt omdat veengrond hydrofoob is.
De consequentie voor het beheer is dat er wordt gestreefd naar het kiezen van het meest optimale
moment dat er beheerd wordt. Dit is met name bij maaien belangrijk: op een zo droog
(stand grondwater) moment. Dat kan in nattere jaren in conflict komen met het overige werk op
de bedrijven, dat dan ook extra aandacht vraagt. Op zo’n moment is een groot aantal pachters
in het voordeel.
6.1.2 Waterkwaliteit
Het belang van waterkwaliteit voor de natuurontwikkeling is onomstreden. De natuurkwaliteit in
de Veerslootlanden is juist gebaseerd op de beschikbaarheid van het schone kwelwater. Die
kwaliteit kan worden versterkt als watergangen op diepte worden gehouden en dat is in natuurgebieden
niet vanzelfsprekend. In dit systeem wordt er voor grote delen van de watergangen
juist van uit gegaan dat de sloten niet op diepte worden gehouden: de boksloten. Deze verlanden
en die verlanding leidt tot allerlei natuurkwaliteiten. Maar om die te realiseren moet het
aangevoerde water wel van goede kwaliteit zijn en dat vraagt in ieder geval om regelmatig op
diepte houden van de aanvoerende watergangen. Daarbij is het essentieel om bagger e.d. niet
op de kant te leggen, want dat is dweilen met de (voedingsstoffen) kraan open. Omdat water
het bloedvatenstelsel van het landschap vormt, is de bewaking van de waterkwaliteit een essentieel
onderdeel van het gemeenschappelijke beheerplan en de naleving van de afspraken daarover.
Immers waar de één een steek laat vallen, heeft de ander daar last van.
Beheer en Onderhoudsplan Olde Maten en Veerslootlanden
39