Samenwerken aan natuur in Olde Maten en Veerslootlanden - Clm

Algemene aanbeveling water
• Maak van het waterbeheer in ieder geval een jaarlijks evaluatie onderwerp door een jaarlijks
overleg tussen Waterschap, ANV en Staatsbosbeheer in de herfst en bespreek de verzamelde
ervaringen van het daaraan vooraf gaande jaar.
6.2 Bodem
Bodem en water zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en vormen de basis voor de ontwikkeling
van natuur. De bodemkwaliteit kent drie kenmerken: de fysieke structuur, chemische samenstelling
en de bodembiodiversiteit.
• Bodemstructuur. De (doorlatende) bodemstructuur is belangrijk als er gemakkelijk watertransport
moet plaats kunnen vinden en voor een goede beworteling van planten (zuurstofvoorziening).
Die structuur wordt bevorderd door voldoende bodemleven (bodemdiversiteit)
en door de verdichting door het beheer te beperken. Zowel met te zware machines bewerken
als te intensief beweiden kan leiden tot bodemverdichting. Een goede organische bemesting
stimuleert het bodemleven en gaat de verdichting tegen. Onderzoek laat zien dat
een veenbodem, die niet wordt bemest als vanzelf verdicht door de dalende bodembiomassa
(Deru c.s). De bodemstructuur verdient extra aandacht als er bagger uit de boksloten op
wordt gebracht. Dat kan leiden tot verslemping en een vergroot risico op pitrus vorming.
• Chemische samenstelling van de bodem. Voor de ontwikkeling van een diversiteit aan planten
is het belangrijk dat de hoeveelheid beschikbare voedingsstoffen in de bodem beperkend
zijn. En dat is in deze veenbodem alleen mogelijk door én een langjarige verschraling
én een hogere grondwaterstand. In beiden wordt voorzien doordat in het beheer er steeds
meer voedingsstoffen worden afgehaald dan er aan toegevoegd, zeker op de percelen waar
uitsluitend graswinning voor kuilvoer plaatsvindt. Bij beweiding duurt die verschraling langer.
Daar staat tegenover dat beweiding leidt tot een grotere structuurvariatie in het gewas
en daardoor meer micromilieus ontstaan voor insecten e.d. Hier profiteren de (weide) vogels
juist van. Een bijzonder geval – op de interactie tussen bodem en water – is de zuurgraad
van de bodem. Deze neigt naar dalen bij geen bemesten en dat levert een verhoogd
risico op pitrusvorming op (matig) voedselrijke bodems. Bemesting (incl. eventuele bekalking)
moet specifiek daarop worden gericht.
• Bodembiodiversiteit. Het bodemleven is belangrijk voor de afbraak van organische stof. Die
afbraak is tevens een bron van voedingsstoffen en beperkt het ontstaan van soortenrijke
graslanden. Bodemactiviteit is belangrijk voor het waterbeheer in de bodem, omdat het de
structuur losser maakt en daarmee watertransport bevordert. Waterstagnatie leidt tot verzuring
van het water en dus pitrusvorming. Er is dus sprake van een trade-off tussen ontwikkeling
van ondergrondse biomassa en fauna diversiteit en bovengrondse biodiversiteit
door verarming van de bodem.
Algemene aanbeveling bodem
• Bemonster driejaarlijks de bodem van de diverse beheertypen op meerdere plaatsen (mede
afhankelijk van de beheervariatie in de beheertypen). Die bemonstering vindt plaats op een
set van indicatoren zoals:
- bodemstructuur, -dichtheid en infiltratiesnelheid;
- totaal en beschikbaar fosfaat en stikstof;
- hoeveelheid en diversiteit van meerdere bodemorganismen.
De financiering van deze monitoring moet een onderdeel zijn van de monitoring die gebeurt
vanuit de opdracht van SNL. Daar wordt nu binnen SNL apart budget voor gereserveerd en
dus is in dit geval Staatsbosbeheer de eerst verantwoordelijke hiervoor. Zij kan dit door delegeren
(met budget) naar de ANV. Veel van deze metingen vinden ook op het landbouwbedrijf
plaats.
Beheer en Onderhoudsplan Olde Maten en Veerslootlanden
40