Bronnenboek LVN Natuurbrandbeheersing - BrandweerKennisNet

Echter zoals al eerder aangegeven hoeft een natuurbrand niet altijd per definitie “slecht” te zijn. Als
beheer maatregel worden steeds vaker heide terreinen gebrand om op deze wijze een natuurlijke
verjonging van de heide te bewerkstelligen. Ook bij de bestrijding van bijvoorbeeld het
“heidehaantje” wordt beheerbranden als bestrijdingsmiddel toegepast. Uiteraard onder
gecontroleerde condities en binnen de Habitatrichtlijnen, zodat geen onnodige schade wordt
toegebracht aan de flora en fauna.
Volgens nieuwe Inzichten in ecosystemen blijkt ook dat verstoringen zoals storm, ijzel, overstroming,
brand etc. een belangrijke rol vervullen in het gevarieerd houden van natuurterreinen, zodat tijdig
weer nieuwe plekken beschikbaar komen voor de vestiging en overleving van veel soorten flora en
fauna.
5.1.1 Definitie Natuurgebied:
Om te komen tot een afbakening van wat onder een natuurgebied wordt verstaan, moet er een
definitie van gegeven worden. Onder een natuurgebied 1 wordt verstaan een aan één gesloten
natuurgebied van minimaal 1000 ha, bestaande uit bos en/of heide en/of landschap.
5.2 Het bos van vroeger
Tot ongeveer duizend jaar geleden waren de bosgebieden in Nederland voornamelijk bedekt met
loofhout. In de Middeleeuwen werd daar fors de bijl ingezet, niet alleen voor het ontginnen van
landbouwgrond, maar ook om het hout te gebruiken voor het smelten van erts. Doordat er ook
schapen werden gehouden, kon het bos zich niet herstellen en kwam er heide voor in de plaats. Door
het afplaggen van de heide werd de bodem bovendien steeds armer.
Vanaf begin 20 e eeuw werden de heidevelden opnieuw bebost met grove den. De bomen werden in
monotone rechthoekige vakken aangeplant en geoogst voor o.a. de mijnbouw. Ook werd op grote
schaal naaldhout (met name grove den) aangeplant om stuifzand en duingebieden te beteugelen en
zo achterliggende dorpen te beschermen tegen het door de wind verspreidde zand. Veelal werden de
vakken met jong productiebos omringd met loofhoutsingels (berken/beuk) om een eventuele
natuurbrand te beperken tot één vak en zodoende de productie veilig te stellen.
Hierdoor ontstond een lappendeken van akkers en gelijkvormig naaldbos. Een weinig aantrekkelijk
cultuurlandschap als leefmilieu voor planten en dieren.
5.3 Het bos van nu en de toekomst (modern terreinbeheer)
5.3.1 Geïntegreerde Natuurgebieden
De laatste decennia is de wijze waarop in Nederland natuurgebieden worden beheerd sterk
veranderd. Waar vroeger vooral de houtproductie centraal stond is sinds de jaren tachtig vanuit
maatschappelijke belangen biodiversiteit t.b.v. recreatie- en natuurwaarden een steeds grotere rol
gaan spelen. Vanuit het oogpunt van een vergroting van de natuurlijke waarde is men steeds minder
actief gaan ingrijpen in de natuur. Door het beheer te minimaliseren konden de flora en fauna in
natuurgebieden zich ongestoord ontwikkelen. Hierdoor kregen veel natuurgebieden een heel nieuw
karakter.
1 Beleidsnotitie Min van LNV nationale parken
11