een gerandomiseerde studie - World Federation of Music Therapy

ehandeling omdat in deze therapie veel met nonverbaal-emotionele communicatievormen
wordt gewerkt.
Wanneer de twee groepen proefpersonen zelf stukken moesten uitvoeren met de kwaliteiten
‘blij’, ‘droevig’ en ‘woedend’ waren er verschillen te zien tussen patiënten en de
controlegroep. De drie stukken van de patiënten leken meer op elkaar dan de stukken van de
gezonde mensen. De patiënten waren minder gedifferentieerd in de variabiliteit van het
volume en de melodie. Bij het uitdrukken van de drie gevoelens op ritme-instrumenten
konden patiënten gedifferentieerder spelen dan gezonde proefpersonen. Dit geeft dus een
empirische basis voor de ervaring van muziektherapeuten dat het werken met
slaginstrumenten vaak goed past in de therapie met schizofrene patiënten. Hiernaast werd in
het onderzoek door de beoordelaars ‘blij’ significant beter herkend bij de gezonde spelers en
‘woedend’ beter bij de patiënten.
Kneutgen (1980) heeft onderzocht waarom schizofrene patiënten vaak niet in de maat mee
kunnen spelen bij een gegeven ritme. Bij gezonde personen bestaat volgens hem een
‘aanpassingsdwang’: iedereen kan zonder moeite de maat van de muziek meetikken. Dit
fenomeen van de aanpassingsdwang blijkt zo basaal dat in onderzoek kon worden aangetoond
dat zelfs de ademfrequentie van een vis zich aanpast aan een prikkel. Echter als gezonde
personen bij een onderzoek via een koptelefoon hun zelf geproduceerde ritme vertraagd
horen, spelen zij net zo ongesynchroniseerd als schizofrene patiënten. Volgens Kneutgen
(1980) berust dus het niet-afgestemde muzikale spel van de schizofrene patiënt op de
onscherpte en onzuiverheid van zijn centrale waarnemingsverwerking. Als de aandacht van de
patiënt wordt afgeleid door een andere taak, is het voor hem wel mogelijke synchroon mee te
spelen.
In aansluiting op het separatie-individuatie proces uit de objectrelatietheorie van Mahler et al.
(1990) (zie 2.2. over de determinanten van schizofrenie) biedt een muziektherapeutische
improvisatie de mogelijkheden voor het realiseren van verschillende gradaties van symbiose
en individuatie. Symbiose, versmelting, het ‘oceanische gevoel’ is mogelijk als de
muziektherapeut en de patiënt zo met elkaar improviseren dat de klanken van beiden in elkaar
overlopen en een eenheid vormen of dat de ritmes synchroon aan elkaar verlopen.
Individuatie of afstand kan worden beleefd als de muzikale elementen van het spel van de
therapeut ten opzichte van dat van de patiënt afwijken. De muziektherapeut kan door diverse
muziektherapeutische technieken (Bruscia, 1987) het proces van de improvisatie sturen door
verschillende gradaties van muzikale versmelting toe te voegen door bijvoorbeeld de andere
muzikaal in te bedden en daardoor symbiotische gevoelens te ontlokken. De muziektherapeut
22