'Onderzoeksjournalistiek en dagbladen' - VVOJ

De traditie van muckraking ging vaak gepaard met de progressieve of hervormingstraditie in
de politiek. Dick van Eijk (2005) stelt hierbij dat de hervormingen gedurende die tijd niet
gezien dienen te worden als een resultaat van publicaties van muckrakers. Muckraking en
hervormingen waren namelijk gevolgen van dezelfde ontwikkelingen in de samenleving. In
die tijd was er vraag naar kritische en feitelijke verhalen, niet alleen vanuit het publiek maar
ook vanuit de overheid.
De muckrakers retorische stijl en hun morele houding diende als voorbeeld voor recentere
generaties van onderzoeksjournalisten, zowel in de Verenigde Staten als daarbuiten. Ze
schreven over wangedrag en lieten de lezer overtuigen door feiten. Deze verhalen waren
intentioneel moreel van aard: verhalen onthulden vaak wangedrag of oneerlijke behandeling,
voornamelijk door grote ondernemingen.
In de jaren zestig stimuleerden de eerder twee genoemde factoren een nieuwe golf van
muckrakers (Protess, 1991). Een onderwerp waarop veel onderzoeksjournalistiek betrekking
had, was corruptie bij de overheid. Daar waar tijdens de eerste muckraking
onderzoeksjournalistiek voornamelijk gericht was op wangedrag van commerciële
organisaties, kwam de focus nu te liggen op ambtenaren en politici. De ‘Watergate’ affaire
gaf onderzoeksjournalistiek zijn naamsbekendheid in 1972. Door journalistiek speurwerk van
twee Washington Post-verslaggevers, Bob Woodward en Carl Bernstein, kwam een
Amerikaans politiek schandaal aan het licht. Ongeoorloofde methodes bleken te zijn gebruikt
tijdens de campagne voor de presidentsverkiezingen van 1972. Uiteindelijk leidde de
berichtgeving over het Watergate – schandaal tot het aftreden van de toenmalige president
Richard Nixon in 1974.
Zoals naar voren komt is het morele aspect kenmerkend voor de muckraking
onderzoeksjournalistiek. Journalisten hebben het doel om misstanden, zoals corruptie en
wangedrag, binnen de samenleving te onthullen. In hoeverre binnen Nederland ook sprake
was van een muckraking traditie, zoals in Amerika, zal in de volgende paragraaf inzichtelijk
worden gemaakt.
- 5 -