'Onderzoeksjournalistiek en dagbladen' - VVOJ

van de hoofdredactie. Zij stellen dat het verrichten van een onderzoeksjournalistiekproject
doorgaans een redactionele beleidsbeslissing vergt. Geconcludeerd kan worden dat binnen de
meeste Nederlandse dagbladen op organisatorisch niveau structuur wordt gewenst om
onderzoeksjournalistiek te kunnen realiseren. Mogelijk zou het semi-structureel inbedden van
onderzoeksjournalistiek hierbij een geschikte manier zijn om onderzoeksjournalistiek
redactioneel in te bedden. Door verslaggevers binnen de nieuwsdienst vrij te stellen om semi-
structureel onderzoeksjournalistiek te realiseren, kan dit worden gerealiseerd.
In overeenstemming met de literatuurstudie blijkt binnen Nederland geen algemeen aanvaarde
definitie te zijn van het begrip onderzoeksjournalistiek. Door enkele dagbladen wordt dit
begrip omschreven in termen van onthullingjournalistiek, waarbij de notie van een misstand
als essentieel wordt gezien, maar in meerdere mate wordt het begrip breder ingevuld door
verdieping te bieden in een onderwerp. In vergelijking met de globale definitie die de
Vereniging van Onderzoeksjournalisten hanteert, van kritische en diepgravende journalistiek,
lijken de Nederlandse dagbladen in concretere woorden te omschrijven wat
onderzoeksjournalistiek is. Tevens is voor enkele dagbladen het onthullen van een misstand
een essentieel aspect in de beschrijving wat onderzoeksjournalistiek is. Een verklaring voor
deze discrepantie kan gevonden worden in de doelstellingen van de vereniging. Zij heeft als
doel onderzoeksjournalistiek te promoten en te professionaliseren en kiest om deze reden
bewust voor een hele brede definiëring.
De invulling die de Nederlandse dagbladen aan onderzoeksjournalistiek geven, blijkt echter
veelzijdig te zijn, wat onderzoeksjournalistiek een complex en veelzijdig begrip maakt. Een
overeenstemming in de beschrijving van dit fenomeen dient eerder gezocht te worden in
kenmerken die kunnen worden beschouwd als belangrijke criteria van
onderzoeksjournalistiek. Kenmerkend voor onderzoeksjournalistiek is het diepgravende
karakter waardoor verhalen tot stand komen die zonder journalistieke inspanning onbekend of
niet expliciet aanwezig zouden zijn. Deze verhalen dienen tevens maatschappelijk relevant te
zijn om bekend te worden gemaakt. In overeenstemming met de literatuur verschilt
onderzoeksjournalistiek op een aantal aspecten van de reguliere journalistiek (o.a. Bakker,
Schreuders & Van Stegeren, 1991;Williams, 1978). In tegenstelling tot de reguliere
journalistiek, waar berichtgeving gericht is op het signaleren en melden, is het proces van
nieuwsgaring en selectie bij onderzoeksjournalistiek gericht op verdieping en volledigheid.
Williams (1978) noemt dit proces van informatieverzameling een ‘intellectueel proces’,
- 43 -