'Onderzoeksjournalistiek en dagbladen' - VVOJ

dagbladconcerns niet per definitie negatieve gevolgen heeft voor de pluriformiteit. De afname
in externe pluriformiteit op basis van afzonderlijke dagbladtitels werd gecompenseerd door een
aanzienlijke toename in de interne pluriformiteit. De grotere redacties hebben ertoe geleid dat
verdergaande professionalisering en specialisering mogelijk werden gemaakt en boden de
mogelijkheid onderzoeksjournalistiek verder tot ontwikkeling te brengen (Wijfjes, 2004,
p. 421).
Veranderingen hebben zich ook voltrokken binnen de journalistieke professie. De
maatschappelijke oriëntatie, die kenmerkend is voor de kritische stroming die de ontzuiling
met zich mee heeft gebracht, is bij de jongste generatie vervangen door een meer
individualistische en pragmatische instelling. Mede vanuit de journalistieke opleidingen zijn
journalisten beter getraind in de praktische vaardigheden van het vak dan in het vermogen om
de maatschappelijke regiefunctie te behartigen (Bardoel, 2003). Het commercieel denken en
het geloof in het markmechanisme hebben ertoe geleid dat in de jaren tachtig een verandering
heeft plaatsgevonden, waarbij onderzoeksjournalistiek steeds meer het gevolg was van media
die proberen primeurs te halen. Bakker en De Jongh (1991) stellen hierbij dat de pers in deze
periode steeds meer optreedt als een verzameling concurrenten met één zelfde belang: nieuws
brengen. (p. 51).
2.2.3 2001 tot heden: onzekere toekomst dagbladen
De bovengenoemde sociaal – culturele ontwikkelingen, technologische ontwikkelingen en
toegenomen concurrentie en commercialisering hebben ertoe geleid dat de lezer meer centraal
kwam te staan. In de zoektocht naar lezers zijn kranten steeds meer nieuws gaan brengen dat
relevant wordt geacht vanuit het oogpunt van de lezer. Hierbij wordt gesteld dat
onderzoeksjournalistiek niet langer in de eerste plaats een democratische plicht is, behorend bij
de waakhondfunctie van de journalistiek, maar ook en vooral een middel ter overleving in een
competitieve markt. Onderzoeksjournalistiek zou in dit opzicht in een scherp concurrerende
mediamarkt het succes van een medium dienen (Wijfjes, 2004, p. 438). In hoeverre
onderzoeksjournalistiek als een democratische plicht of als concurrentiemiddel wordt gezien
bij de dagbladen zal uit dit onderzoek blijken.
Zoals eerder naar voren is gekomen heeft de Vereniging van Onderzoeksjournalisten (Desmet,
Ernst, Vermeer & Van Vonderen, 2002) in 2002 een studie gedaan naar de stand van
onderzoeksjournalistiek binnen Nederland en Vlaanderen. Uit dit onderzoek is gebleken dat
- 9 -