'Onderzoeksjournalistiek en dagbladen' - VVOJ

kan worden onderzocht en onderzoeken over het algemeen worden verricht wanneer de
zekerheid op onderzoeksresultaat aanwezig is. De knelpunten laten zich versterkt gelden
binnen de regionale dagbladen. Door bezuinigingen en reorganisaties bij deze dagbladen is er
minder ruimte om te investeren in onderzoeksjournalistiek. Deze constatering is in
overeenstemming met de bevindingen van de Tijdelijke Commissie Innovatie en Toekomst
Pers (2009). Hier tegenover staan enkele dagbladen, voornamelijk landelijk, waar de
praktische problemen (budget, capaciteit, tijd) geen invloed blijken te hebben op
onderzoeksjournalistiek. Op basis van deze resultaten kan geconcludeerd worden dat binnen
landelijke dagbladen de meeste ruimte is voor het realiseren van onderzoeksjournalistiek.
In de jacht naar lezers zijn dagbladen het afgelopen decennium steeds meer op elkaar gaan
lijken (o.a. RMO, 2003;Bardoel, 2003). Momenteel lijkt men hier echter verandering in te
willen brengen waarbij onderscheidende berichtgeving wordt gezien als oplossing. Dit vormt
dan ook de voornaamste motivatie binnen de Nederlandse dagbladen om
onderzoeksjournalistiek te bedrijven. Door middel van eigen unieke berichtgeving wil men
zich onderscheiden van diverse gratis nieuwsmedia. Het realiseren van
onderzoeksjournalistiek zou kunnen bijdragen aan het bestaansrecht van dagbladen in tijden
waarbij men spreekt over crisis binnen de dagbladen. In overeenstemming met bevindingen in
de literatuur (Wijfjes, 2004) wordt onderzoeksjournalistiek gezien als een middel ter
overleving in een concurrerende markt. Naast deze commerciële motieven wordt
onderzoeksjournalistiek gerealiseerd vanuit de maatschappelijke functie van de krant binnen
de samenleving.
Op basis van dit onderzoek kan geconcludeerd worden dat de stand van
onderzoeksjournalistiek binnen de Nederlandse dagbladen in meerdere mate omschreven kan
worden als ‘projectjournalistiek’ (Bakker, Schreuders & Van Stegeren, 1991), waarbij
(incidenteel) een onderwerp diepgravend wordt onderzocht. Met een blik op de toekomst zien
dagbladen deze vorm van journalistiek echter als een belangrijk middel om te overleven.
Binnen de helft van de regionale dagbladen wordt om deze reden op korte termijn de interne
organisatiestructuur veranderd om meer in te kunnen zetten op onderzoeksjournalistiek. Deze
bevindingen lijken echter strijdig te zijn met de crisistermen die momenteel worden geuit over
de kwaliteitspers. De Britse onderzoeksjournalist Nick Davies luidde in 2008 de alarmbel
over de toestand van de Engelse kwaliteitspers. Zijn onderzoek heeft navolging gekregen in
Nederland, waarbij geconcludeerd werd dat eigen journalistiek werk gericht op
- 46 -