'Onderzoeksjournalistiek en dagbladen' - VVOJ

2. Onderzoeksjournalistiek
Vanwege het minimale onderzoek naar onderzoeksjournalistiek binnen Nederlandse
dagbladen, en om de huidige stand hiervan te kunnen onderzoeken, is het relevant inzicht te
hebben in de geschiedenis van onderzoeksjournalistiek en de definitie van dit begrip. Vele
definities van onderzoeksjournalistiek verwijzen naar de Amerikaanse
journalistiekgeschiedenis en de zogenoemde ‘muckraking journalistiek’. In paragraaf 2.1 zal
dan ook als startpunt van dit onderzoek de oorsprong van onderzoeksjournalistiek in kaart
worden gebracht, waarbij muckraking journalistiek centraal staat. In paragraaf 2.2 staat de
Nederlandse geschiedenis met betrekking tot onderzoeksjournalistiek centraal.
Ontwikkelingen met betrekking tot onderzoeksjournalistiek zullen worden beschreven in
relatie tot veranderingen binnen het medialandschap. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt
in drie tijdsperiodes, waarbij diverse sociaal – culturele ontwikkelingen, technologische
ontwikkelingen en de veranderende positie van de journalistiek gevolgen hebben voor
onderzoeksjournalistiek binnen Nederland. Vervolgens zal in paragraaf 2.3 inzicht worden
geboden in de definitie van onderzoeksjournalistiek. Dit begrip blijkt echter niet op een
eenduidige manier te beschrijven. Deze paragraaf zal dan ook een omschrijving geven van
verschillende kenmerken van onderzoeksjournalistiek waarna een voorlopige definitie van dit
fenomeen wordt gegeven. Tot slot zullen, op basis van de literatuurstudie, subvragen worden
opgesteld die dienen als uitgangspunt om de centrale probleemstelling van deze studie te
onderzoeken.
2.1 Muckraking
De traditie van muckraking heeft zijn oorsprong in het begin van de twintigste eeuw in
Amerika. Het jaar 1906 kan worden gekenmerkt als een topjaar voor de muckraking-
journalistiek waarin vele uitzonderlijke onderzoekspublicaties zijn geschreven. Op grond van
een morele component, vaak gebaseerd op een duidelijke politieke voorkeur, hadden
journalisten de doelstelling om systematisch wangedrag op een wezenlijke schaal te
onthullen. Hoewel hun motivatie moreel van aard was, verkozen ze zich te baseren op feiten
om wangedrag te onthullen. De Amerikaanse professor in journalistiek David Protess (1991,
p.36) ziet het ontstaan van muckraking als een min of meer convergerende gebeurtenis van
twee ontwikkelingen: de toenemende vraag naar informatie door een toenemend literair
publiek en de hevige concurrentie tussen de verschillende media.
- 4 -