'Onderzoeksjournalistiek en dagbladen' - VVOJ

4.2.1 Definitie en kenmerken
Het begrip onderzoeksjournalistiek blijkt niet door alle geïnterviewde personen in één
omvattende definitie te worden beschreven. In de interviews wordt in algemene zin
beschreven wat onderzoeksjournalistiek is aan de hand van het geven van voorbeelden en
situatiebeschrijvingen uit de dagelijkse praktijk. Veel voorkomende woorden die worden
gebruikt om onderzoeksjournalistiek te beschrijven zijn ‘diepgravend’, ‘graven en spitten’,
‘onderdompelen in een onderwerp’, waarbij wordt aangegeven dat vaak feiten bekend worden
gemaakt die verborgen dreigen te blijven. In de interviews komen steeds vier kenmerken
terug die kunnen worden beschouwd als belangrijke criteria met betrekking tot de
beschrijving van onderzoeksjournalistiek: Onderzoeksjournalistiek is diepgravende
journalistiek (1), waarbij door eigen journalistieke inspanning (2) verhalen tot stand komen
die anders onbekend dreigen te blijven (3) en maatschappelijk relevant zijn om bekend te
worden gemaakt (4). Aan deze criteria wordt door de geïnterviewde personen op 2
verschillende manieren invulling gegeven. 8 van de 15 geïnterviewden (zie bijlage 3 welke
dagbladen) ziet onderzoeksjournalistiek als een vorm van journalistiek, waarbij informatie
publiekelijk wordt gemaakt die niet publiekelijk zou mogen zijn óf waarbij wordt vernomen
dat er ergens iets mis is. Het woord onthullen en onthullingjournalistiek komt hierbij
meerdere malen ter sprake. Deze omschrijving wordt door het merendeel van de
geïnterviewde personen gegeven die werkzaam zijn bij een krant waar
onderzoeksjournalistiek structureel of semi-structureel is ingebed binnen de redactie.
Daarnaast beschrijven 10 van de 15 (zie bijlage 3) geïnterviewde personen
onderzoeksjournalistiek in bredere termen, waarbij verdieping wordt geboden in een
onderwerp en informatie tot stand komt die iets toevoegt. Deze toevoeging kan worden
gerealiseerd door vanuit een andere invalshoek of visie naar bestaande feiten te kijken. Of
door verdieping te bieden in een complexe situatie of door de onderliggende patronen achter
het nieuws te onderzoeken.
Onderzoeksjournalistiek blijkt op een aantal punten te verschillen van de reguliere
journalistiek. Als eerste geven alle geïnterviewde personen aan dat er verschil is tussen de
berichtgeving die door onderzoeksjournalistiek tot stand komt en de reguliere berichtgeving.
Hierbij wordt aangegeven dat de alledaagse berichtgeving gericht is op het signaleren en
melden van nieuws, waardoor de berichtgeving sneller en beperkter van aard is. De
hoofdfunctie van onderzoeksjournalistiek wordt daarentegen omschreven als ‘uitdiepen’,
- 31 -