'Onderzoeksjournalistiek en dagbladen' - VVOJ

naar de wijze waarop de dagbladen, met de (interne en externe) middelen die hen ter
beschikking staan, dit kunnen realiseren. Op intern niveau blijken de meeste dagbladen
redactionele structuur te wensen voor onderzoeksjournalistiek zodat het werken aan het
onderzoek niet gecombineerd hoeft te gaan met het verslaan van de alledaagse berichtgeving.
Een suggestie hierbij is om onderzoeksjournalistiek semi-structureel in te bedden binnen
redacties. Op deze manier hoeft het onderzoeksdossier niet te concurreren met de waan van de
dag en krijgen verslaggevers formeel de ruimte om aan het onderzoek te werken. Omdat de
nieuwsdienst en de portefeuillehouders (formeel) de meeste ruimte hebben om te onderzoeken
zouden deze verslaggevers onderzoeksjournalistieke taken opgelegd kunnen krijgen. Verder
onderzoek dient uit te wijzen in hoeverre dit realiseerbaar is binnen de dagbladen.
Naast interne mogelijkheden binnen de krant kunnen enkele externe mogelijkheden
onderscheiden worden, die het realiseren van onderzoeksjournalistiek bij de dagbladen
kunnen bevorderen. Het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten verleent bijvoorbeeld
subsidies voor onderzoeksprojecten. Journalisten in loondienst, waarbij het onderzoek niet
vanuit het normale journalistieke budget van de krant kan worden betaald, maken aanspraak
op dit fonds. Op de website van dit fonds is te zien dat de publicaties, die door het fonds zijn
gesubsidieerd, voornamelijk boeken zijn en in mindere mate subsidies voor journalistieke
artikelen. Onderzoek is gewenst waarom in mindere mate subsidies zijn verleend voor
journalisten in loondienst. Komt dit omdat subsidieaanvragen niet voldeden aan de eisen van
het fonds, of biedt het fonds niet de mogelijkheden om journalisten van de krant aan
onderzoeken te laten werken? Een mogelijke verklaring zou kunnen zijn dat, vanwege de
beperkte mankracht binnen de redactie, het niet mogelijk is om verslaggevers gedurende lange
tijd vrij te stellen voor hun onderzoek. Subsidieaanvraag zou dan geen optie zijn. Aan de
andere kant zou men, met de ontvangen subsidiegelden, tijdelijk een freelancer in dienst
kunnen nemen om de redactionele korting in personeel op te vangen. In hoeverre dit een optie
is voor de dagbladen kan door middel van vervolgonderzoek inzichtelijk worden gemaakt.
Ook in het buitenland is men bezorgd over de toekomst van de onderzoeksjournalistiek. Om
deze reden zijn er initiatieven ontwikkeld waarbij onderzoeksjournalisten (o.a. Nick Davies)
een fonds hebben opgericht dat geld gaat inzamelen om belangrijke journalistieke
onderzoeken mee te financieren (Fonds voor redding van diepgravende journalistiek, 2009).
Deze onderzoeken worden onafhankelijk van een medium verricht en onderzoeksresultaten
kunnen ingekocht worden door alle media. Ook in Nederland zijn dergelijke initiatieven in
- 49 -