'Onderzoeksjournalistiek en dagbladen' - VVOJ

Samenvatting
In deze masterscriptie is onderzoek verricht naar de stand van onderzoeksjournalistiek binnen
de Nederlandse dagbladen. Recent is men in verontrustende termen komen te spreken over de
kwaliteit van de informatievoorziening door dagbladen. Tijdsdruk en onderbezetting leiden
ertoe dat feiten minder aan bod komen omdat dit veel tijd kost en duur is. Eigen journalistiek
werk, gericht op waarheidsbevinding, blijkt hierbij plaats te maken voor het verzamelen van
reacties op het nieuws en het geven van context. De Tijdelijke Commissie Innovatie en
Toekomst Pers (2009) spreekt over een ‘crisis’ binnen de dagbladenmarkt en willicht over een
crisis van de democratie. Deze verontrustende geluiden vormen de voornaamste aanleiding
voor dit onderzoek. Empirisch is er momenteel weinig bekend over onderzoeksjournalistiek
binnen Nederland en bestaat er binnen de literatuur onduidelijkheid over de definitie van dit
fenomeen. Om deze reden is, door middel van interpretatief kwalitatief onderzoek, op een
beschrijvende en explorerende wijze onderzoek verricht. Op basis van een oriënterende
literatuurstudie, een documentenanalyse, congresdeelname en semi-gestructureerde interviews
bij 5 landelijke en 10 regionale dagbladen, zijn de resultaten tot stand gekomen. Het
theoretische begrip onderzoeksjournalistiek is hierbij ontwikkelend tot een begrip zoals de
Nederlandse dagbladen dit interpreteren.
Op basis van dit onderzoek komt naar voren dat onderzoeksjournalistiek binnen de
Nederlandse dagbladen op diverse manieren redactioneel is georganiseerd. Hierbij blijkt het
permanent vrijstellen van verslaggevers voor onderzoeksjournalistiek uitzonderlijk te zijn.
Een beperkt budget, tijdsgebrek en onderbezetting vormen de voornaamste knelpunten bij het
realiseren van onderzoeksjournalistiek. Op diverse manieren komt dit tot uiting: op
organisatorisch niveau is onderzoeksjournalistiek niet structureel ingebed binnen de redactie,
het werken aan het onderzoek dient gecombineerd te gaan met het verslaan van de alledaagse
berichtgeving. Daarnaast speelt de onzekerheid van onderzoeksresultaat een rol bij de keuze
van onderwerpen die diepgravend worden onderzocht. Over het algemeen wordt
onderzoeksjournalistiek gerealiseerd op het moment dat men het nodig acht om een
onderwerp diepgaander te onderzoeken. Deze vorm van journalistiek kan dan ook worden
omschreven als ‘projectjournalistiek’, waarbij (incidenteel) een onderwerp diepgravend wordt
onderzocht.