'Onderzoeksjournalistiek en dagbladen' - VVOJ

periode geprofessionaliseerd en nam ideologische standpunten in over ontwikkelingen in de
maatschappij.
2.2.2 1981-2000: Concurrentie, commercialisering en concentratie
In de jaren tachtig en negentig heeft zich een enorme groei van de mediamarkt voorgedaan,
welke mogelijk werd door de toenemende welvaart en de voortschrijdende technologie. Met de
introductie van commerciële televisie in 1989 heeft zich een fundamentele verschuiving
voorgedaan in de verhoudingen tussen de verschillende media. Terwijl de oplages van
dagbladen geleidelijk afnamen, ontplooide de omroep zich op een ongekende manier. Een
tweede fundamentele ontwikkeling die zich heeft voorgedaan is de introductie van het internet.
Deze technologische innovatie schept nieuwe mogelijkheden voor communicatie,
nieuwsproductie– en consultatie, die concurrerend is voor het al enorme aanbod van media
(Bardoel, 2002). Het veelzijdige aanbod van informatie zorgt er voor dat nieuwsconsumenten
meer keuzemogelijkheden krijgen en de focus steeds meer komt te liggen aan de
ontvangerskant.
Naar aanleiding van de introductie van nieuwe mediavormen kan gesteld worden dat een
medialandschap is ontstaan, waarbij in plaats van enkele, naast elkaar bestaande media, alle
aanbieders bezig zijn met het veroveren van de aandacht van dezelfde individuele
consumenten. Dit heeft een toename in de concurrentie tussen journalisten om ‘nieuws’ tot
gevolg. In tegenstelling tot de tijd van de zuilen, waar dagbladen verzekerd waren van hun
trouwe verzuilde lezersgroep, heeft de ontzuiling een sociaal-culturele overgang tot stand
gebracht naar een postmoderne cultuur. Een karakteristiek van deze cultuur is
individualisering, waarbij nieuwsconsumenten op basis van individuele keuzes hun informatie
vergaren.
Dankzij de toenemende concurrentie en de individualisering van de samenleving is het
marktmechanisme en commercieel denken centraal komen te staan. Dit heeft ertoe bijgedragen
dat in de jaren tachtig, en met name in de jaren negentig, een tweede golf dagbladfusies heeft
voorgedaan. Deze concentratiegolf heeft het dagbladlandschap op een ingrijpendere manier
veranderd dan de fusiegolf van de jaren zestig. Persconcentratie is in Nederland altijd
onderwerp van discussie geweest. Vaak wordt er gesteld dat een kleiner aantal zelfstandige
uitgevers en/of minder zelfstandige redacties ertoe leidt dat in dagbladen minder verschillende
stemmen en stromingen aan bod komen. Het is echter gebleken dat concentratie tot grote
- 8 -