'Onderzoeksjournalistiek en dagbladen' - VVOJ

VVOJ geeft hierbij aan dat zij een nieuwe stroming ziet ontstaan, waarbij journalisten niet
alleen een situatie in kaart brengen maar ook mee gaan helpen bij het vinden van oplossingen.
Hierbij wordt aangegeven ‘er is een klassieke stroming onderzoeksjournalisten die zeggen je draagt
het alleen aan en dan moet je stoppen want anders ga je het proces mee beïnvloeden. Terwijl aan de
andere kant de nieuwe stroming aangeeft we moeten het ook gaan aandragen en gaan meehelpen bij
het vinden van oplossingen.’
In de interviews is naar voren gekomen dat toetsing van het beleid en functioneren van
machthebbers de meest voorkomende onderzoeken zijn. Deze bevinding is niet in
overeenstemming met de resultaten uit de documentenanalyse, waarbij de jaarboeken van de
Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ) zijn geanalyseerd. De meest voorkomende
onderzoeken in de jaarboeken hadden betrekking op onthullende verhalen over misstanden
(52%) en in mindere mate betrekking op toetsing van het beleid en functioneren van
machthebbers (32%). De jaarboeken van de VVOJ worden gepubliceerd vanuit de intentie
kennis te verspreiden over journalistieke methoden en technieken bij onderzoeken. Zoals
eerder naar voren is gekomen blijkt onderzoek naar misstanden in de samenleving een
risicovollere vorm van onderzoeksjournalistiek te zijn, waarbij het verkrijgen van ‘cruciale’
informatie van groot belang is. Veronderstelt kan worden dat andere onderzoeksmethoden en
technieken gehanteerd dienen te worden dan bij de andere soorten onderzoeksjournalistiek.
Om deze reden zou het kunnen zijn dat de VVOJ kennis wil verspreiden over het
journalistieke proces bij onthullende verhalen zodat dagbladen hier meer inzicht in krijgen.
3. Trendanalyses
Een derde soort van onderzoeksjournalistiek, die onderscheiden kan worden, heeft betrekking
op het signaleren van sociale, economische, politieke en culturele veranderingen in de
samenleving. Op basis van de gehouden interviews blijken Nederlandse dagbladen in mindere
mate onderzoek te verrichten naar trends in de samenleving. 3 landelijke dagbladen (de
Volkskrant, NRC Handelsblad en Nederlands Dagblad) en 2 regionale dagbladen (Eindhovens
Dagblad en Het Parool) blijken trends te onderzoeken. 5 regionale dagbladen verrichten
dergelijke onderzoeken niet vanwege het arbeidsintensieve karakter of vanwege het ontbreken
van kennis op het gebied van data-analyses. Ook de directeur van de VVOJ geeft aan dat
dataonderbouwde onderzoeken over het algemeen niet worden gedaan binnen de Nederlandse
dagbladen, vanwege het gebrek aan kennis op dit gebied. Het lijkt er dan ook op dat binnen
het merendeel van de Nederlandse dagbladen, dataondersteunde onderzoeken nog geen
- 34 -