(2001) nummer 1 januari/februari - Nemesis

More documents

Recommendations

Info

I VROUWENRECHTEN ringsvertegenwoordigers) zijn ondergebracht. Verschillende deskundigenbijeenkomsten zijn georganiseerd, waarbij de voorzitters (of andere leden) van de verdragscomités zijn betrokken. Voorbeelden waarbij de verdragscomités in het bijzonder betrokken waren zijn een ronde-tafelbijeenkomst over mensenrechtelij - ke benaderingen van de gezondheid van vrouwen, met de nadruk op seksuele en reproduktieve gezondheid en rechten 21 en een workshop voor de voorzitters van de verdragscomités en speciale rapporteurs over gender mainstreaming.22 De verdragscomités hebben inmiddels een aantal belangrijke stappen gezet. Hieronder wordt stilgestaan bij het CERD en het Mensenrechtencomité, omdat deze comités onlangs relevante algemene aanbevelingen hebben aangenomen. Het CERD en de aandacht voor vrouwen Het CERD, de oudste van de verdragscomités, heeft lange tijd geen speciale aandacht aan vrouwen in de context van rassendiscriminatie besteed. De allereerste individuele klacht die door het CERD is behandeld - Yilmaz-Dogan tegen Nederland-is een voorbeeld van een klacht over rassendiscriminatie waarin genderaspecten aan de orde zijn. 23 Een Turkse vrouw werd door haar werkgever ontslagen omdat zij een baby verwachtte. Volgens haar werkgever meldden buitenlandse vrouwen zich voortdurend ziek wanneer er iets met hun kind aan de hand was, hetgeen slecht zou zijn voor zijn zaak. De Nederlandse rechter stemde in met het ontslag. Het CERD oordeelde dat haar recht op gelijkheid bij de uitoefening van het recht op werk was geschonden (art. 5 (e) (i) IVUR). In de uitspraak wordt geen aandacht besteed aan discriminatie naar geslacht. In de rapportageprocedure werd tot voor kort nauwelijks aandacht besteed aan rassendiscriminatie van vrouwen. De oproep in de slotdocumenten van de wereldconferenties leek aan het CERD niet besteed. Tijdens een discussie in augustus 1996 bleek de verdeeldheid onder de leden van het CERD. De voorzitter stelde herziening van de richtlijnen voor rapportage aan de orde. Het CERD was - evenals de andere verdragscomités - gevraagd om zijn richtlijnen te herzien, met als doel staten te verzoeken om genderspecifieke informatie in hun rapporten op te nemen. 24 Verschillende leden waren van mening dat het CERD hiermee zijn mandaat zou overschrijden en op het terrein van het CEDAW zou komen. Andere leden merkten op dat rassendiscriminatie van vrouwen binnen de reikwijdte 21. Round table ofhuman rights treaty bodies on human rights approaches to women's health, with a focus on sexual and reproductive health and rights. Summary of proceedings and recommendations. Sponsored by United Nations Population Fund, United Nations High Commissioner for Human Rights, United Nations Division for the Advancement of Women. New York: december 1996. 22. De workshop vond plaats in mei 1999 in Genève. Er is - voor zover mij bekend - geen verslag gepubliceerd. 23. Zie zaak nr. 1/1984, Yilmaz-Dogan tegen Nederland, uitspraak van 10 augustus 1988. Gepubliceerd in A/43/18, Report of the Committee on the Elimination ofRacial Discrimination, Annex IV. 24. CERD/C/SR.1166 (vergadering van 12 augustus 1996), par. 40. 25. CERD/C/SR.1166, par. 41-42,44 (CERD-leden Diaconu, Wolfram en Aboul-Nasr). EN MENSENRECHTEN INEKE BOEREFIJN van het verdrag viel en dat wijziging van de richtlijnen daarom overbodig was. 25 Andere leden zagen wel degelijk aanleiding gevolg te geven aan de oproepen, omdat het CERD in zijn werk geconfronteerd werd met problemen die de mandaten van zowel het CERD als het CEDAW betrof. Het CERD kon dergelijke problemen vanuit zijn eigen perspectief benaderen. Als voorbeeld werd genoemd de problemen van vrouwen die in het buitenland onder slechte omstandigheden als huishoudelijk personeel werken. 26 Tijdens deze zitting kwam het CERD dus nog niet tot een wijziging van de richtlijnen voor rapportage. Tijdens een bijeenkomst van de voorzitters van de verdragscomités (1996) rapporteerde de voorzitter van het CERD dat het idee dat het CERD zijn richtlijnen zou moeten wijzigen 'fundamentally misconceived' was. Immers, het CEDAW ging over vrouwendiscriminatie, het CERD over rassendiscriminatie. 27 Het rapport van de vergadering van de voorzitters van de verdragscomités vermeldt dat het CERD tot de conclusie was gekomen dat wijziging van de richtlijnen niet nodig was. 28 Uiteindelijk heeft het CERD in augustus 1999 zijn richtlijnen voor rapportage door staten gewijzigd en daarin opgenomen dat staten in hun rapporten genderspecifieke informatie moeten opnemen. 29 Dit betekent een totale omslag in zijn standpunt. De reden voor de ommezwaai lijkt in de personele bezetting van het CERD te liggen. Sinds januari 1998 is Gay McDougall, een zwarte Amerikaanse vrouw, lid van het CERD. Zij is directeur van de International Human Rights Law Group (IHRLG), een NGO die zich - onder meer - intensief bezighoudt met de mensenrechten van vrouwen. Vanaf het begin van haar lidmaatschap heeft zij het punt gender en racisme aan de orde gesteld bij het CERD. In een uitgebreide paper van de IHRLG wordt een pleidooi gehouden voor een genderbenadering van racisme. 30 Mede dankzij haar inspanningen en veranderingen in de samenstelling van het CERD, heeft dit comité zijn standpunt herzien. In augustus 1999 wijzigde het CERD zijn richtlijnen voor rapportage en vroeg staten ook genderspecifieke informatie op te nemen: The inclusion of information on the situation of women is important for the Committee to consider whether racial discrimination has an impact upon women different from that upon men. Reporting officers are asked to describe, as far as possible in quantitative and qualitative terms, factors affecting and difficulties experienced in ensuring for women the equal enjoyment, free from racial discrimination, of rights under the Convention. It is also difficult to protect against ra- 26. CERD/C/SR.1166, par. 43 (Van Boven). 27. Uitspraak van de toenmalige voorzitter, Michael Banton. Hij zei dit tijdens de zevende bijeenkomst van de voorzitters van de verdragscomités. Aangehaald door Gallagher. a.w. (noot 1), p. 304. 28. A/51/482, Annex, Report of the seventh meeting of persons chairing the human rights treaty bodies, par. 59. 29. CERD/C/70/Rev.4, General guidelines regarding theform and contents of repons to be submitted by states parties under article 9, paragraph 1, of the Convention. 30. International Human Rights Law Group, Commentary and background information, CERD, General recommendation on 'gender' dimensions of racial discrimination. Internet: . NEMESIS 2001 nr. 1
cial discrimination the rights of persons, both women and men, who belong to any vulnerable groups, such as indigenous peoples, migrants, and those in the lowest socio-economic categories. Members of such groups often experience complex forms of disadvantage which persist over generations and in which racial discrimination is mixed with other causes of social inequality. Reporting officers are asked to bear in mind the circumstances of such persons, and to cite any available social indicators of forms of disadvantage that may be linked with racial discrimination.' 31 Het begin is er, maar het zal enige tijd duren voordat het genderbewustzijn echt is ingebed. Een halfjaar later nam het CERD zijn algemene aanbeveling over gender en racisme aan. Een concept voor de algemene aanbeveling was voorgelegd aan het CERD door Gay McDougall en Theo van Boven. Voor de aanvaarding van deze algemene aanbeveling is ook van belang geweest dat de termijn van de voorzitter, Aboul-Nasr, was afgelopen. Hij was een van de leden die zich het krachtigst verzette tegen een genderspecifieke benadering van het IVUR. 32 Vergeleken met eerdere algemene aanbevelingen van het CERD is deze lang. Het CERD begint met de constatering dat rassendiscriminatie mannen en vrouwen niet altijd op dezelfde wijze treft en dat er omstandigheden zijn waaronder rassendiscriminatie uitsluitend of vooral vrouwen treft, of vrouwen op andere wijze of in andere mate treft dan mannen. Volgens het CERD zullen deze vormen van rassendiscriminatie onopgemerkt blijven als er geen uitdrukkelijke erkenning is van de verschillende ervaringen van mannen en vrouwen, zowel in het openbare als het privé-leven. Als voorbeelden noemt het CERD seksueel geweld tegen leden van bepaalde etnische of raciale groepen in detentie of tijdens gewapende conflicten, 33 gedwongen sterilisatie van inheemse vrouwen, misbruik van vrouwelijke werknemers in de informele sector of van huishoudelijke krachten uit het buitenland. Het CERD is zich er ook van bewust dat het voor vrouwen moeilijker kan zijn toegang tot een rechtsgang en tot klachtprocedures te hebben, bijvoorbeeld als gevolg van vooroordelen in het juridisch systeem, en discriminatie van vrouwen in de privé-sfeer. Het CERD zegt dat het voornemens is meer systematisch en consequent aandacht te besteden aan rassendiscriminatie van vrouwen en de nadelen, hindernissen en problemen die vrouwen 31. CERD/C/70/Rev.4, par. 9. 32. Zie voor een discussie CERD/C/SR.1391. 33. De ogen van het CERD gingen teleurstellend laat open op dit terrein. Toen het in 1997 het rapport van Rwanda besprak werd geen woord besteed aan seksueel geweld tegen vrouwen - en erger nog - ook niet in 2000. Zie resp. A/52/18 (paras. 370-373) en CERD/C/304/Add.97, landencommentaren over Rwanda, van 20 maart 1997 en 24 maart 2000. 34. Algemene aanbeveling nr. 27, Discrimination against Roma, aangenomen op 16 augustus 2000. Gepubliceerd in A/55/18, Report of the Committee on the Elimination of Racial Discrimination, Annex V.C. VROUWENRECHTEN EN MENSENRECHTEN INEKE BOEREFIJN NEMESIS 2001 nr. 1 ondervinden in de uitoefening van hun rechten. Om dat te bereiken zal het CERD in al zijn werkzaamheden proberen genderbewust te zijn. In zijn werk zal het daarbij in het bijzonder aandacht besteden aan de vorm en uitingen van rassendiscriminatie, de omstandigheden waaronder rassendiscriminatie zich voordoet, de gevolgen van rassendiscriminatie en de beschikbaarheid en toegankelijkheid van klachtprocedures. Het is uiteraard te vroeg om de effecten van de algemene aanbeveling nu al te beoordelen. Na zijn algemene aanbeveling over gender heeft het CERD een algemene aanbeveling aangenomen over de situatie van de Roma. Daarin besteedt het uitdrukkelijk aandacht aan de situatie van vrouwen en meisjes. 34 In de landencommentaren zijn mondjesmaat voorbeelden te zien van de ommezwaai van het CERD. Aan Tonga vroeg het CERD om informatie over de factoren die toegang van vrouwen tot gelijk genot van rechten belemmeren. Het verwees daarbij expliciet naar zijn nieuwe richtlijnen. 35 Bij de bespreking van het rapport van Colombia sprak het CERD zijn bezorgdheid uit over de ontheemden - voornamelijk Afro-Amerikanen en inheemsen - en vroeg daarbij speciale aandacht voor de positie van vrouwen, die slachtoffer zijn van meervoudige discriminatie. Programma's van de overheid zouden beter moeten worden afgestemd op de behoeften van deze groepen. 36 Het begin is er, maar het zal enige tijd duren voordat het genderbewustzijn echt is ingebed. Al met al kan de algemene aanbeveling van het CERD als mijlpaal worden beschouwd. Normaliter worden algemene aanbevelingen gebaseerd op ervaringen die zijn opgedaan in de rapportageprocedure. Dit keer heeft het CERD een algemene aanbeveling gebruikt om nieuwe beleidslijnen uit te zetten. De algemene aanbeveling schept weliswaar een kader, maar moet nog nader worden geconcretiseerd. Het zou dan ook beter zijn geweest als het CERD raad zou hebben gezocht bij het CEDAW, UNIFEM (het VN-Bevolkingsfonds voor vrouwen) en andere deskundigen. Het is te hopen dat het CERD in de toekomst de daad bij het woord voegt en per artikel concreet aangeeft wat de implicaties zijn van zijn algemene aanbeveling. Het CERD zal zeker gebaat zijn bij schaduwrapporten van NGO's en individuele klachten over dit onderwerp. 37 Wellicht kan de bijdrage van UNIFEM voor de Wereldracismeconferentie 38 ter inspiratie dienen bij de tenuitvoerlegging van de algemene aanbeveling. 39 UNIFEM noemt veel concrete voorbeelden van genderspecifieke vormen van rassendiscriminatie. Inge- 35. CERD/C/304/Add.96, Landencommentaar over Tonga, aangenomen op 22 maart 2000, par. 7. 36. A/54/18, par. 468. 37. Tot nu toe zijn slechts veertien uitspraken door het CERD gedaan. 38. De Wereldracismeconferentie werd van 31 augustus tot en met 7 september 2000 in Zuid-Afrika gehouden. 39. United Nations Development Fund for Women (UNIFEM), Integrating 'gender' into the Third World Conference against Racism, Racial Discrimination, Xenophobia and Related Intolerance. UNI- FEM background paper. Dit document is te vinden op het Internet, op .
Page 1 and 2: JANUARI/FEBRUARI 2001 ARBEID, ZORG
Page 3 and 4: Vakantie, zorg en andere hobbies: w
Page 5 and 6: de winkel. Noodmaatregelen lijken g
Page 7 and 8: I VROUWENRECHTEN De genoemde VN-ver
Page 9: gy for making women's as well as me
Page 13 and 14: In verband met art. 6, dat het rech
Page 15 and 16: I VROUWENRECHTEN krachter geen of e
Page 17 and 18: come the child's legal father if he
Page 19 and 20: ACTUALITEITENKATERN Samenstelling M
Page 21 and 22: een vrouw in het Verenigd Koninkrij
Page 23 and 24: echt niet praktisch onmogelijk of u
Page 25 and 26: tigen. Zij zal de Minister opdragen
Page 27 and 28: 2.6. Bij vonnis d.d. 1 februari 200
Page 29 and 30: De vorderingen van de benadeelde pa
Page 31 and 32: wet Aaw de eis dat iedereen die van
Page 33 and 34: ingezet kan worden. Het vereiste va
Page 35 and 36: maart 1999, geldig tot 22 maart 200
Page 37 and 38: door de korpschef van de regiopolit
Page 39 and 40: elates to their reproductive functi
Page 41 and 42: crimination against women, as well
Page 43 and 44: 13. Encourages all those involved i
Page 45: patroon dat politiemensen volgen in
Page 48 and 49: was 'ambiguous' when the sperm dono
Page 50 and 51: I TAKING born, he regularly visited
Page 52 and 53: Relevant Case Law I TAKING In the f
Page 54 and 55: asis van het hoofdstuk betreffende
Page 56 and 57: I KRONIEK Commissie t. fie/g/ê-jur
Page 58 and 59: I KRONIEK een vrouw vanwege zwanger
Page 60 and 61:
Tot slot I KRONIEK De trend in geli
Page 62 and 63:
geldt, maar als ziekte. Het vernieu
Page 64:
REDACTIONEEL MIES WESTERVELD, DE KA
show all

(2001) nummer 1 januari/februari - Nemesis

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?