(2001) nummer 1 januari/februari - Nemesis

More documents

Recommendations

Info

I VROUWENRECHTEN gaan wordt op mensenrechten, geweld tegen vrouwen, gewapende conflicten, armoede, onderwijs en opleiding, economie en gezondheid. Ten aanzien van geweld tegen vrouwen wijst het er bijvoorbeeld op dat vrouwen uit raciale achterstandsgroepen de meest machteloze zijn in een samenleving en dat juist zij vaak het slachtoffer zijn van geweld tegen vrouwen. UNIFEM zegt in dit verband dat de weigering van veel landen seksespecifiek geweld als grond voor asielverlening te erkennen negatieve gevolgen heeft. Verder wijst UNIFEM erop dat inheemse vrouwen en vrouwen uit raciale achterstandsgroepen meestal een grote angst hebben voor autoriteiten, vooral wanneer de politie vaak dwang en geweld gebruikt bij optredens in deze gemeenschappen. Ook gaan deze vrouwen vaak niet naar de politie met een klacht over geweld in de huiselijke sfeer uit angst voor verdere stigmatisering van de groep waarvan zij deel uitmaken. De voorbeelden die UNIFEM noemt zouden door het CERD, en door NGO's die schaduwrapporten produceren, goed gebruikt kunnen worden om de algemene aanbeveling verder in te vullen. Het Mensenrechtencomité Het Mensenrechtencomité heeft in maart 2000 een herziene versie van Algemene Aanbeveling No. 4 (uit 1981) 40 over art. 3 van het IVBPR (gelijke rechten van mannen en vrouwen in de uitoefening van alle verdragsrechten) aangenomen. Waar de oude algemene aanbeveling uit slechts vijf paragrafen bestond en zeer algemeen van aard was, is de nieuwe algemene aanbeveling zeer omvangrijk (32 paragrafen) en gedetailleerd. 41 De vooruitstrevende ideeën van het Mensenrechtencomité komen niet echt uit de lucht vallen. Al geruime tijd hebben leden van het Mensenrechtencomité een gender-blik op het IVBPR. Ook hier lijkt de personele bezetting daarbij een belangrijke rol te spelen. Anne Gallagher is ervan overtuigd dat Elizabeth Evatt's aanwezigheid aantoonbaar tot veranderingen heeft geleid. 42 In 1995 is Cecilia Medina Quiroga in het Comité gekomen, ook zij heeft haar sporen op het terrein van de mensenrechten van vrouwen verdiend. Laatstgenoemde is tot eind 2000 voorzitter van het Mensenrechtencomité. Het Mensenrechtencomité verwijst in zijn algemene aanbeveling over art. 3 IVBPR nergens expliciet naar het Vrouwenverdrag of het werk van het CEDAW. Het Comité doet dit vrijwel nooit omdat het er een zeer strikte opvatting op nahoudt over zijn mandaat: het Mensenrechtencomité is uitsluitend ingesteld om toezicht te houden op het IVBPR, niet op andere verdragen. Weliswaar neemt het in zijn beslissingen wel uitspraken van andere comités in aanmerking en probeert het daar niet van af te wijken, maar het verwijst er in het algemeen niet expliciet naar. Een belangrijke uitzondering is te vinden in de algemene aanbeveling van het Mensenrechtencomité over discriminatie. Bij de 40. Algemene aanbeveling ni. 4(13), A/36/40, Report of the Human Rights Committee, Annex VII. 41. Algemene aanbeveling no. 28 (zie noot 5). 42. Zie Gallagher, a.w. (noot 1), p. 298. 43. Zie algemene aanbeveling nr. 18 (37), aangenomen op 9 novem- EN MENSENRECHTEN INEKE BOEREFIJN definitie van het begrip 'discriminatie' sloot het aan bij art. 1 van het Vrouwenverdrag en het IVUR. 43 Het Mensenrechtencomité formuleert in het algemeen gesproken juridischer dan andere comités, waaronder het CEDAW. Het geeft concreet aan wanneer het van mening is dat er een schending van een bepaling aan de orde is. Het CEDAW houdt het vaak wat algemener en minder concreet. De oorzaak hiervoor zou erin gelegen kunnen zijn dat in het Mensenrechtencomité veel juristen zitten, in tegenstelling tot het CEDAW. De inhoud van art. 3 geeft staten eigenlijk al de opdracht het verdrag op genderbewuste wijze te implementeren, het vereist immers een gelijk genot van alle rechten en vrijheden die in het IVBPR zijn neergelegd. In zijn eerdere algemene aanbeveling over art. 3 had het Mensenrechtencomité al bevestigd dat beschermende maatregelen alleen niet voldoende zijn maar dat ook inspanningen nodig zijn die het genot van alle rechten en vrijheden verzekeren. Het comité zei met zoveel woorden dat art. 3 positieve verplichtingen met zich meebrengt. 44 De nieuwe algemene aanbeveling over art. 3 begint met de uitwerking van een aantal algemene verplichtingen van staten. Het bevestigt dat staten alle noodzakelijke maatregelen moeten treffen om te verzekeren dat mannen en vrouwen het gelijk genot van rechten krijgen. Onder deze maatregelen noemt het Comité het wegnemen van alle belemmeringen die het gelijk genot in de weg staan, het bewustmaken van de bevolking en overheidsinstellingen en het aanpassen van nationale wetgeving. Positieve maatregelen moeten worden getroffen om effectieve en gelijke empowerment van vrouwen te bereiken. Staten moeten verzekeren dat traditionele, historische, religieuze of culturele opvattingen niet worden gebruikt om schendingen van het recht van vrouwen op gelijkheid te rechtvaardigen. In zijn landencommentaren was het Mensenrechtencomité hierop een aantal keren ingegaan. In zijn landencommentaar over Senegal, bijvoorbeeld, zei het dat bepaalde traditionele culturele opvattingen in strijd zijn met de waardigheid van vrouwen en een belemmering vormen voor het gelijk genot van rechten. Volgens het Comité is polygamie in strijd met art. 2 (1), 3 en 26 (alle drie artikelen bevatten het gelijkheidsbeginsel). Het uitte verder zijn bezorgdheid over genitale verminking van vrouwen en meisjes, dat het in strijd acht met art. 6 en 7 (recht op leven en verbod van foltering en andere wrede, onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing). Het sprak zijn zorgen uit over het grote aantal sterfgevallen onder vrouwen dat het gevolg is van meisjesmoord, genitale verminking en het op zeer jonge leeftijd krijgen van kinderen. Het formuleerde als aanbeveling dat de overheid een campagne moest lanceren om de bevolking bewust te maken van negatieve beeldvorming over vrouwen en de praktijken die schadelijk zijn voor de gezondheid van vrouwen af te schaffen. 45 ber 1989, par. 6-7, gepubliceerd in A/45/40 Vol. I, Report of the Human Rights Committee, Annex VI.A. 44. Algemene aanbeveling nr. 4(13), noot 40, par. 2. 45. CCPR/C/79/Add.82, landencommentaar over Senegal, aangenomen op 1 november 1997, par. 12. 10 NEMESIS <strong>2001</strong> nr. 1
In verband met art. 6, dat het recht op leven garandeert, vraagt het Mensenrechtencomité in zijn algemene aanbeveling om informatie over geboortecijfers en aan zwangerschap en geboortes gerelateerde sterftecijfers van vrouwen. Ook sterftecijfers over kinderen moeten onderscheid maken naar geslacht. Zoals hierboven al aangegeven, gaat het comité bij het recht op leven ook in op de toegang tot geboortebeperking om ongewenste zwangerschappen te voorkomen en te voorkomen dat vrouwen hun toevlucht nemen tot levensbedreigende praktijken zoals illegale, onveilige abortus. Andere onderwerpen die het Mensenrechtencomité hier noemt als schendingen van het recht op leven zijn meisjesmoord, weduwen verbranding (ook 'sati' of 'suttee' genoemd) en moord naar aanleiding van problemen rondom een bruidsschat. 46 Ook armoede kan een bedreiging zijn van het leven van vrouwen, zodat staten ook daarover informatie moeten verschaffen. Het comité noemt in deze paragraaf niet apart prenatale geslachtsselectie en abortus van meisjesfoetussen, dat is al wel in een eerdere paragraaf aan de orde gekomen. In de paragraaf over art. 26 wordt aandacht besteed aan eremoorden, die - wanneer onbestraft - een schending opleveren van art. 6 (recht op leven), 14 (recht op een eerlijk proces, waaronder het recht op gelijkheid voor de rechter) en 26 (verbod van discriminatie). Deze onderwerpen zijn ook al veelvuldig aan de orde geweest in de landencommentaren van het Mensenrechtencomité. 47 Positieve maatregelen moeten worden getroffen om effectieve en gelijke empowerment van vrouwen te bereiken. Art. 7 IVBPR verbiedt foltering en andere wrede, onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing. Het Mensenrechtencomité vraagt staten in dit verband informatie over geweld tegen vrouwen, waaronder verkrachting. Art. 7 bevat geen definitie van foltering, maar in art. 1 van het anti-folterverdrag wordt foltering gedefinieerd als '(•••) iedere handeling waardoor opzettelijk hevige pijn of hevig leed, lichamelijk dan wel geestelijk, wordt toegebracht aan een persoon met zulke oogmerken als om van hem of van een derde inlichtingen of een bekentenis te verkrijgen, hem te bestraffen voor een handeling die hij of een derde heeft begaan of waarvan hij of een derde wordt verdacht deze te hebben begaan, of hem of een derde te intimideren of ergens toe te dwingen dan wel om enigerlei reden gebaseerd op discriminatie van welke aard ook, wanneer zulke pijn of zulk leed wordt toegebracht door of op aanstichten van dan wel met de instemming of gedogen van een overheidsfunctionaris of andere persoon die in een officiële hoedanigheid handelt. (...)'. (cursief toegevoegd, IB). In zijn praktijk heeft het CAT 46. Wanneer bijvoorbeeld de toegezegde bruidsschat niet volledig wordt betaald, wordt de desbetreffende bruid om het leven gebracht door (familie van) haar echtgenoot. 47. Zie bijvoorbeeld CCPR/C/79/Add. 81, landencommentaar over India, aangenomen op 30 juli 1997, par. 16. In zijn landencommentaar over Marokko (CCPR/C/79/Add. 113) noemde het Mensenrechtencomité ook de art.en 7 en 9 (recht op veiligheid van de persoon). VROUWENRECHTEN EN MENSENRECHTEN INEKE BOEREFIJN vrijwel geen oog voor seksespecifieke vormen van foltering. Slechts in een gering aantal gevallen is bij de bespreking van landenrapporten verkrachting door politeagenten aan de orde gesteld, maar in zijn landencommentaren heeft het zich er nog nooit over uitgesproken. Verkrachting in de privé-sfeer is in het geheel niet door het CAT aan de orde gesteld. 48 Het is dan ook opmerkelijk dat het Mensenrechtencomité verkrachting in het algemeen onder art. 7 brengt en het dus niet beperkt tot verkrachting door overheidsfunctionarissen. Het Mensenrechtencomité zegt echter niet met zoveel woorden of het verkrachting als foltering beschouwt, of als een andere vorm van wrede, onmenselijke of vernederende behandeling. In verband met art. 7 vraagt het Mensenrechtencomité ook om informatie over toegang tot veilige abortus voor vrouwen die het slachtoffer zijn van verkrachting. Voorts wil het Comité informatie over maatregelen ter voorkoming van gedwongen abortus en gedwongen sterilisatie, en over genitale verminking. Gedwongen abortus en sterilisatie is nauwelijks aan de orde geweest in de landencommentaren. Het Mensenrechtencomité heeft alleen in het geval van Japan iets over gedwongen sterilisatie van gehandicapte vrouwen gezegd. Japan heeft weliswaar gedwongen sterilisatie bij wet verboden, maar geen voorziening getroffen voor de vrouwen die hiervan het slachtoffer waren geworden. Het comité drong aan op maatregelen ter compensatie. Helaas zei het comité niet welk verdragsartikel het hier betrof. 49 Genitale verminking van vrouwen en meisjes is vaak het onderwerp geweest in de landencommentaren. Alle vormen van genitale verminking worden in sterke bewoordingen afgekeurd. Het Mensenrechtencomité heeft ook al eerder gezegd dat deze praktijk in strijd is met art. 7 IVBPR. 50 Vernieuwend is de paragraaf die het Mensenrechtencomité besteedt aan kledingvoorschriften. Het Comité wijst erop dat hier een aantal verdragsbepalingen in het geding kunnen zijn, zoals art. 26 (discriminatieverbod); art. 7, wanneer lijfstraffen worden opgelegd om het voorschrift af te dwingen; art. 9, als de weigering de voorgeschreven kleding te dragen wordt bestraft met arrestatie; art. 12, als de bewegingsvrijheid is onderworpen aan dergelijke beperkingen; art. 17 (recht op privacy); art. 18 en 19, als vrouwen gedwongen worden kleding te dragen die niet overeenkomt met hun recht op godsdienstvrijheid en zich vrij te uiten; art. 27, wanneer de kledingvoorschriften in strijd zijn met de cultuur waartoe de vrouw behoort. In zijn werk in het kader van de rapportageprocedure is het onderwerp van de kledingvoorschriften niet aan de orde geweest. In zijn algemene aanbeveling over godsdienstvrijheid bevestigde het Comité dat het dragen van bepaalde kleding deel kan uitmaken van het recht op godsdienstvrijheid. Het ging toen niet in op de gevolgen van het gedwongen dragen van dergelijke kleding, 48. DAW, Women 2000, Integrating a genderperspective into UN human rights work, p. 6-7. 49. CCPR/C/79/Add. 102, landencommentaar over Japan, aangenomen op 5 november 1998, par. 31. 50. Zie bijvoorbeeld CCPR/C/79/Add. 116, landencommentaar over Kameroen, aangenomen op 3 november 1999, par. 12. NEMESIS <strong>2001</strong> nr. 1 11
Page 1 and 2: JANUARI/FEBRUARI 2001 ARBEID, ZORG
Page 3 and 4: Vakantie, zorg en andere hobbies: w
Page 5 and 6: de winkel. Noodmaatregelen lijken g
Page 7 and 8: I VROUWENRECHTEN De genoemde VN-ver
Page 9 and 10: gy for making women's as well as me
Page 11: cial discrimination the rights of p
Page 15 and 16: I VROUWENRECHTEN krachter geen of e
Page 17 and 18: come the child's legal father if he
Page 19 and 20: ACTUALITEITENKATERN Samenstelling M
Page 21 and 22: een vrouw in het Verenigd Koninkrij
Page 23 and 24: echt niet praktisch onmogelijk of u
Page 25 and 26: tigen. Zij zal de Minister opdragen
Page 27 and 28: 2.6. Bij vonnis d.d. 1 februari 200
Page 29 and 30: De vorderingen van de benadeelde pa
Page 31 and 32: wet Aaw de eis dat iedereen die van
Page 33 and 34: ingezet kan worden. Het vereiste va
Page 35 and 36: maart 1999, geldig tot 22 maart 200
Page 37 and 38: door de korpschef van de regiopolit
Page 39 and 40: elates to their reproductive functi
Page 41 and 42: crimination against women, as well
Page 43 and 44: 13. Encourages all those involved i
Page 45: patroon dat politiemensen volgen in
Page 48 and 49: was 'ambiguous' when the sperm dono
Page 50 and 51: I TAKING born, he regularly visited
Page 52 and 53: Relevant Case Law I TAKING In the f
Page 54 and 55: asis van het hoofdstuk betreffende
Page 56 and 57: I KRONIEK Commissie t. fie/g/ê-jur
Page 58 and 59: I KRONIEK een vrouw vanwege zwanger
Page 60 and 61: Tot slot I KRONIEK De trend in geli
Page 62 and 63:
geldt, maar als ziekte. Het vernieu
Page 64:
REDACTIONEEL MIES WESTERVELD, DE KA
show all

(2001) nummer 1 januari/februari - Nemesis

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?