(2001) nummer 1 januari/februari - Nemesis

I VROUWENRECHTEN
De genoemde VN-verdragen, gebruikte
afkortingen van de verdragen en de
bijbehorende toezichthoudende comités:
Internationaal verdrag inzake burgerrechten en
politieke rechten (IVBPR).
Toezichthoudend orgaan: Mensenrechtencomité
Internationaal verdrag inzake economische, sociale
en culturele rechten (IVESCR).
Toezichthoudend orgaan: CESCR (Committee on
Economie, Sociale and Cultural Rights)
Internationaal verdrag inzake de uitbanning van alle
vormen van rassendiscriminatie (IVUR).
Toezichthoudend orgaan: CERD (Committee on the
Elimination of Racial Discrimination)
Internationaal verdrag inzake de uitbanning van alle
vormen van discriminatie jegens de vrouw
(Vrouwen verdrag).
Toezichthoudend orgaan: CEDAW (Committee on
the Elimination of Discrimination Against Women).
De verdragscomités
Bij zes mensenrechtenverdragen die in het kader van
de Verenigde Naties tot stand zijn gekomen zijn mechanismen
ingesteld om toezicht te houden op de naleving
van de verplichtingen die de verdragsstaten zijn
aangegaan. Er zijn zes comités van onafhankelijke deskundigen
die zijn belast met dat toezicht, zij hebben elk
hun eigen mandaat. Niettemin, omdat zij alle in het
VN-systeem opereren en alle mensenrechten onderling
afhankelijk zijn, is het noodzakelijk de werkzaamheden
af te stemmen en te coördineren. Coördinatie is opgedragen
aan de Hoge Commissaris voor de Rechten
van de Mens (HCRM) en vindt ook plaats in de jaarlijkse
vergadering van de voorzitters van de verdragscomités.
Deze vergaderingen zijn tot nu toe grotendeels
procedureel van aard geweest - men bespreekt er
bijvoorbeeld het gezamenlijke probleem van te laat ingediende
statenrapporten - en weinig inhoudelijk. 6 De
vergaderingen hebben tot een aantal concrete maatregelen
geleid, zoals de aanpassing van de richtlijnen
voor staten voor hun rapportage. Staten kunnen nu de
algemene informatie over hun land (bevolkingssamenstelling,
structuur van de staat en dergelijke) in één document
indienen, in plaats van apart voor elk comité.
Een andere maatregel is dat de vergadering de comités
heeft opgeroepen hun richtlijnen voor rapportage te
wijzigen teneinde staten om genderspecifieke informatie
te vragen. De voorzitters hebben het voornemen
ook meer inhoudelijk hun werkzaamheden te gaan afstemmen,
bijvoorbeeld door gezamenlijk algemene
5. A/55/40, Vol. I, Report of the Human Rights Committee, Annex
VI.B, General Comment No. 28 concerning article 3 (equality of
rights herween men and women); A/55/18, Report of the Committee
on the Elimination of Racial Discrimination, Annex V.A. General
Recommendation No. 25 on 'gender' related dimensions of racial
discrimination, De tekst van beide aanbevelingen is opgenomen in
dit nummer, zie katern, p. 19 e.v.
EN MENSENRECHTEN INEKE B O E R E F I J N
NEMESIS 2001 nr. 1
Internationaal verdrag tegen foltering en andere
wrede, onmenselijke of vernederende behandeling
of bestraffing (anti-folterverdrag).
Toezichthoudend orgaan: CAT: Committee Against
Torture).
Internationaal verdrag voor de rechten van het kind.
Toezichthoudend orgaan: (CRC: Committee on the
Rights of the Child).
Afkortingen
CSW: Commission on the Status of Women
(Commissie inzake de Positie van de Vrouw)
DAW: Division for the Advancement of Women
(onderdeel van het VN Secretariaat)
ECOSOC: Economie and Social Council
HCRM: Hoge Commissaris voor de Rechten van de
Mens
UNIFEM: VN-Ontwikkelingsfonds voor Vrouwen
aanbevelingen aan te nemen. Tot nu toe is het daar niet
van gekomen.
Vier verdragen - het IVBPR, het IVUR, het Internationale
verdrag tegen foltering en andere wrede, onmenselijke
of vernederende behandeling of bestraffing
(anti-folterverdrag) en sinds kort ook het Vrouwenverdrag
- kennen naast de rapportageprocedure als toezichtmechanisme
een individueel klachtrecht; twee
verdragen kennen ook een onderzoeksprocedure (het
anti-folterverdrag en het Vrouwenverdrag). Beide procedures
zijn facultatief. 7 Op deze toezichtmechanismen
wordt hier niet nader ingegaan. Alle zes verdragen
kennen een rapportageprocedure, die staten verplicht
periodiek te rapporteren over de stand van zaken betreffende
de tenuitvoerlegging van het verdrag. Deze
rapporten worden in openbare bijeenkomsten behandeld,
waarbij de vertegenwoordigers van de regering
vragen van de leden van het comité moeten beantwoorden.
De behandeling van een rapport resulteert in
zgn. landencommentaren (concluding comments of
concluding observations) van een comité, waarin positieve
ontwikkelingen worden vermeld, alsmede punten
van zorg en factoren die de tenuitvoerlegging van de
verdragsverplichtingen belemmeren. De landencommentaren
bevatten tevens aanbevelingen, die goede
aanknopingspunten bieden voor follow-up door het comité
zelf en door NGO's.
Daarnaast hebben alle verdragscomités de mogelijkheid
algemene aanbevelingen {general comments of
6. Het rapport van de meest recente vergadering is gepubliceerd in
A/55/206, Annex, Report of the chairpersons of the human rights
treaty bodies on their twelfth meeting.
7. Zie over het facultatieve protocol bij het Vrouwenverdrag Ineke
Boerefijn en Rolanda Oostland, 'Facultatief Protocol bij het Vrouwenverdrag',
NJCM Bulletin jrg. 25, 2000, p. 1063-1073.