(2001) nummer 1 januari/februari - Nemesis

More documents

Recommendations

Info

I KRONIEK een vrouw vanwege zwangerschap resulteert in discriminatie op grond van geslacht, wat in strijd is met de Richtlijn gelijke behandeling. Echter, wanneer een vrouw met zwangerschapsverlof is kan een ongunstige behandeling alleen maar worden gesanctioneerd wanneer deze in strijd is met de bepalingen van de Zwangerschapsrichtlijn. In Lewen heeft het Hof een onderscheid gemaakt tussen twee vormen van beloning voor vrouwen tijdens het zwangerschapsverlof. 53 Inkomen dat een minimum-inkomensniveau voor vrouwen tijdens het zwangerschapsverlof garandeert 54 , is een bezoldiging of het genot van een adequate uitkering zoals is omschreven in art. 11 lid 2 sub b van de Zwangerschapsrichtlijn. 55 Dit inkomen moet tenminste gelijk zijn aan het inkomen dat de werkneemster zou ontvangen wanneer ze ziek zou zijn. 56 Op grond van art. 11 lid 2 sub a van de Zwangerschapsrichtlijn heeft een vrouw tijdens het zwangerschapsverlof ook recht op andere rechten die aan de arbeidsovereenkomst zijn verbonden. 57 Deze rechten worden beschouwd als beloning in de zin van art. 141 EG, waarin gelijke beloning wordt gegarandeerd. Doordat er steeds weer wordt gekozen voor een andere invalshoek ontstaat er een caleidoscoop van rechten In H0y Pedersen^ werd het Hof voor het eerst gevraagd uitleg te geven over de regels voor de werkgevers om de werkplek aan te passen voor zwangere werkneemsters. Het Hof overwoog dat op grond van art. 4 (Evaluatie en informatie) en art. 5 (Consequenties van de resultaten van de evaluatie) van de Zwangerschapsrichtlijn, een werkgever verplicht is om de nodige maatregelen te nemen opdat door tijdelijke aanpassingen van de arbeidsomstandigheden en/of werktijden de blootstelling van de werkneemster aan risico's wordt vermeden. Voorts overwoog het Hof dat wanneer zulke aanpassingen niet mogelijk zijn, de werkneemster moet worden overgeplaatst. Pas wanneer zelfs dat niet mogelijk is kan de werkneemster met verlof worden gestuurd. In overeenstemming met eerdere uitspraken 59 heeft het Hof in Mahlburg geoordeeld dat een zwangere vrouw 53. C-333/97, Lewen, Jur. 1999,1-7243. RN2000, 1189 (RN-kort). 54. Met inbegrip van een eenmalige uitkering uitsluitend voor vrouwen die moederschapverlof opnemen wanneer die uitkering bedoeld is ter compensatie van nadelen die deze vrouwen ondervinden vanwege het feit dat ze weg zijn van het werk, C-218/98, Abdoulaye, Jur. 1999,1-5723. RN2000, 1138 (RN-kort). 55. Richtlijn 92/85 inzake de tenuitvoerlegging van maatregelen ter bevordering van de verbetering van de veiligheid en de gezondheid op het werk van werkneemsters tijdens de zwangerschap, na de bevalling en tijdens de lactatie (tiende bijzondere richtlijn in de zin van art. 16, lid 1, van Richtlijn 89/391/EEG). Pb EG L 348/1 van 1992. 56. Art. 11 lid 3 van de Zwangerschapsrichtlijn. 57. En het recht op een kerstbonus, C-333/97, Lewen, Jur. 1999,1- 7243. RN 2000, 1189 (RN-kort). 58. C-66/96, H0y Pedersen, Jur. 1998,1-7327. 59. C-421/92, Habermann-Beltermann, Jur. 1994,1-1657; C-32/93, Webb, Jur. 1994,1-3567. 60. C-207/98, Mahlburg, Jur. 2000,1-549. VAN HET EG-RECHT B A B E T T E K O O P M A N a A N N I C K M A S S E L O T niet mag worden afgewezen voor een vaste aanstelling omdat ze niet in staat zal zijn haar werkzaamheden uit te oefenen vanwege gezondheids- en veiligheidsrisico's. 60 Het meest interessante in deze zaak is datgene wat het Hof niet heeft uitgesproken. Het is duidelijk dat de redenering van het Hof was gebaseerd op het vermoeden dat de periode waarin het voor de zwangere vrouw onmogelijk is om te werken een relatief klein gedeelte zal zijn van de totale duur van de arbeidsverhouding. Het blijft echter de vraag hoe het Hof had geoordeeld wanneer de vrouw een tijdelijk contract was geweigerd. Wanneer, door het zwijgen van het Hof, er vanuit wordt gegaan dat de uitkomst bij een tijdelijk contract anders was geweest, introduceert het Hof een mogelijkheid voor directe discriminatie. Zeven zaken na Dekker en Hertz is door de rechtspraak van het Hof een caleidoscoop van rechten ontstaan voor de problemen die het proces van voortplanting met zich meebrengt op de werkplek. Vanaf het moment van conceptie tot en met het zwangerschapsverlof en zelfs daarna in het geval van gezondheidsproblemen die verband houden met de zwangerschap, doorlopen vrouwen steeds weer verschillende regimes, afhankelijk van het probleem: ontslag 61 , arbeidsvoorwaarden 62 of aanstelling 63 , ziekte of gezondheidsproblemen die verband houden met de zwangerschap 64 en het soort beloning. 65 Ouderschap In de zaak Lewen 66 kon het Hof zich voor het eerst uitspreken over de reikwijdte van de Ouderschapsrichtlijn 67 en uiteindelijk een uitspraak doen over de sociale waarde van ouderschap. Helaas was het een teleurstellende uitspraak. Centraal stond een kerstbonus. Het Hof vond dat er geen sprake was van directe discriminatie omdat zowel mannen als vrouwen geen recht hebben op de bonus tijdens het ouderschapsverlof. Hoewel het Hof het feit erkende dat meer vrouwen dan mannen ouderschapsverlof opnemen, was er geen sprake van indirecte discriminatie. Het Hof benadrukte dat er pas sprake is van discriminatie wanneer verschillende regels gelden voor vergelijkbare gevallen. Het Hof overwoog dat een werknemer die gebruik maakt van het recht op ouderschapsverlof, zich in een specifieke situatie bevindt die niet op één lijn kan worden gesteld met die van een werkende man of vrouw, aangezien dit verlof wordt gekenmerkt door de op- 61. C-32/93, Webb, Jur. 1994,1-3567. 62. C-136/95, Thibault, Jur. 1998,1-2027; C-66/96, H0y Pedersen, Jur. 1998,1-7327 63. 177/88, Dekker, Jur. 1990, 1-3941; C-421/92, Habermann-Beltermann, Jur. 1994,1-1657; C-207/98, Mahlburg, Jur. 2000,1-549. 64. C-179/88, Hertz, Jur. 1990,1-3979; C-394/96, Brown, Jur. 1998, 1-4224. 65. C-342/93, Gilepsie, Jur. 1996,1-475; C-411/96, Boyle, Jur. 1998, 1-6401; C-66/96, H0y Pedersen, Jur. 1998, 1-7327; C-218/98, Abdoulaye, Jur. 1999,1-5723; C-333/97, Lewen, Jur. 1999,1-7243. 66. C-333/97, Lewen, Jur. 1999,1-7243. 67. Richtlijn 96/34 (Pb EG L 145/4 van 1996) werd in juni 1996 van kracht. Op dat moment deed het Verenigd Koninkrijk echter nog niet mee met de sociale politiek van de EG, waardoor de richtlijn daar nog geen impact had. Na de machtsovername van de Labour-regering in 1997 werd de geamendeerde Ouderschapsrichtlijn 97/75 op 15 december 1999 geïmplementeerd in het Verenigd Koninkrijk. 28 NEMESIS 2001 nr. 1
schorting van de arbeidsovereenkomst en daarmee van de respectievelijke verplichtingen van de werkgever en de werknemer. 68 Hoewel de uitspraak teleurstellend is, is het ook de eerste uitspraak van het Hof hierover en zou het niet juist zijn om algemene conclusies te trekken. 69 Hopelijk geeft het Hof met deze uitspraak niet het verkeerde signaal aan het belang van vereniging van werk met zorgtaken. Seksuele intimidatie Op 7 juni 2000 heeft de Commissie een voorstel geformuleerd voor de wijziging van Richtlijn 76/207. 70 Het voorstel is op 11 juli 2000 naar de Raad en het Europees Parlement gestuurd. Een van de wijzingen heeft betrekking op seksuele intimidatie op de werkplek. 71 In het nieuw toegevoegde art. 1 bis wordt seksuele intimidatie gedefinieerd en als een discriminatie op grond van geslacht aangewezen. 72 Doordat de Commissie seksuele intimidatie heeft opgenomen in Richtlijn 76/207 geeft zij een duidelijke impuls aan een jarenlange discussie. In deze discussie stond de vraag centraal of seksuele intimidatie viel binnen het strafrecht of dat het (ook) een plek had binnen de arbeidsverhoudingen. 73 Doordat de Commissie aangeeft dat bescherming tegen seksuele intimidatie tot een van de verantwoordelijkheden van de werkgever behoort en degene die intimideert niet (slechts) strafrechtelijk kan worden vervolgd, geeft de Commissie een duidelijk signaal. Het voorstel maakt echter geen einde aan de discussie van samenloop (valt het onder arbeidsrecht en wanneer moet er worden over gegaan op het strafrecht), het biedt alleen soelaas voor intimidatie tussen verschillende geslachten (terwijl er ook slachtoffers zijn van intimidatie van het zelfde geslacht) en de vraag hoe seksueel geïntimideerden hun rechten effectief kunnen afdwingen blijft ondanks de omkering van de bewijslast een moeilijk onderwerp. 74 68. C-333/97, Lewen, Jur. 1999,1-7243, r.o. 37. 69. E. Caracciolo di Torella, 'Childcare, employment and equality in the European Community: first (false) steps of the Court', E.L.Rev. 2000, nr. 25, p. 25 en L. Peltzer, 'Dialogue social communautaire et représentativité des partenaires sociaux', Chr. D.S. 1999, p. 209. 70. Richtlijn 76/207 inzake gelijke behandeling mannen en vrouwen ten aanzien van de toegang tot het arbeidsproces, de beroepsopleiding en de promotiekansen en ten aanzien van arbeidsvoorwaarden, Pb EG L 39/40 van 1976. 71. Overige wijzigingen zijn te bestuderen in COM(2000)334 definitief. 72. Nederland zal haar wetgeving moeten aanpassen om de wijziging te implementeren. Het minst ingrijpend zal de aanpassing van de definitie zijn. De Nederlandse arbeidsomstandighedenwet (waarin seksuele intimidatie is opgenomen) kent niet de aantasting van iemands waardigheid (zoals bijvoorbeeld pesten) als seksuele intimidatie. Meer vergaand is het feit dat seksuele intimidatie als discriminatie op grond van geslacht moet worden beschouwd. Daarnaast is het ook van belang dat de Bewijslastrichtlijn ook van toepassing is op de gewijzigde Richtlijn 76/207 en dus op seksuele intimidatie. In de Nederlandse wet moet worden voorzien in een omkering van de bewijslast in het geval van seksuele intimidatie. Dit betekent dat de slachtoffers van seksuele intimidatie een middel krijgen om hun rechten te kunnen effectueren. 73. Zie voor deze discussie onder meer de jaarrapporten van het Juridisch Netwerk gelijke behandeling mannen en vrouwen van de afgelopen jaren. 74. Een van de grootste problemen in verband met seksuele discriminatie is het feit dat slachtoffers problemen hebben met het bewijs. Een vraag die ondanks het voorstel van wijziging van de richtlijn nog KRONIEK VAN HET EG-RECHT BABETTE K O O P M A N a ANNICK M A S S E L O T Het is wel een goede stap in de richting om seksuele intimidatie op de politieke en juridische agenda te zetten. Overige ontwikkelingen Op 1 januari 2001 moeten alle lidstaten Richtlijn 97/80 inzake de bewijslast in gevallen van discriminatie op grond van het geslacht hebben geïmplementeerd in nationale wetgeving. 75 Het Verenigd Koninkrijk en Ierland hebben nog tot 22 juli 2001 respijt. Tot dusver hebben alleen Spanje en Portugal de wijze van implementatie bij de Commissie aangemeld. 76 Een resolutie van de Raad met betrekking tot vrouwen in de wetenschap is op 20 mei 1999 aangenomen en is bedoeld om de ondervertegenwoordiging van vrouwen in deze sector tegen te gaan. 77 Daarnaast zijn er een tweetal initiatieven tegen geweld en seksuele exploitatie van vrouwen: Besluit 293/2000/EC 78 en een Resolutie van het EP tegen de handel in vrouwen. 79 Ook binnen de instellingen van de EG begint gelijke behandeling steeds meer door te dringen. De Commissie heeft besloten dat er in haar (advies)organen en comités moet worden gestreefd naar een betere verhouding van de geslachten. 80 Daarnaast zijn nu ook (eindelijk) vrouwen doorgedrongen tot het Hof van Justitie. Fidelma O'Kelly Macken en Ninon Colneric zijn rechter in het Hof van Justitie sinds respectievelijk 6 oktober 1999 en 15 juli 2000. Daarnaast beschikt het Hof sinds 7 oktober 2000 weer over een vrouwelijke advocaat-generaal in de persoon van Christine Stix- Hackl. Op het gebied van - het nog steeds betrekkelijk vage - mainstreaming is niet veel concreets gebeurd. Het zal wederom worden opgenomen in het vijfde Actie Programma voor gelijke behandeling mannen en vrouwen (2001-2006). 81 onbeantwoord blijft is of de werkgever een verantwoordelijkheid heeft bij het voorkomen en verhelpen van seksuele intimidatie op de werkvloer. Zie hierover ook: R. Holmaat, Seksuele intimidatie op de werkplek: een juridische gids, Ars Aequi Libri: Nijmegen 1999. 75. Richtlijn 97/80/EG van de Raad van 15 december 1997 inzake de bewijslast in gevallen van discriminatie op grond van het geslacht, Pb EG L 14/6 van 1998. Zie voor de implementatie in de Nederlandse wet: mr. C. Bosse, 'Richtlijn inzake bewijs van discriminatie', SMA 2000 nr. 2, p. 64-68. 76. Spanje en Portugal hebben implementatiemaatregelen aangemeld bij de Commissie. Dit hoeft niets te zeggen over de vraag of in de overige lidstaten er geen implementatieactiviteiten plaatsvinden maar het geeft wel aan dat er geen andere officiële en aangemelde wetgeving hieromtrent is. 77. Resolutie van de Raad van 20 mei 1999 over vrouwen en wetenschap, Pb EG C 201/1 van 1999. Minister Hermans heeft ook al initiatief genomen, zie De Volkskrant, 2 november 2000. 78. Besluit 293/2000/EC van het Europees Parlement en Raad van 24 januari 2000, Pb EG L 34 0/1 van 2000. 79. Resolutie van het EP over bestrijding van de vrouwenhandel (COM( 1998)726) van 19 mei 2000. 80. Besluit 2000/407 van de Commissie met betrekking tot een evenwichtige deelname van mannen en vrouwen in haar comités en groepen deskundigen, Pb EG L 154/34 van 2000, en Mededeling van de Commissie aan lidstaten over het besluit van de Commissie met betrekking tot een evenwichtige deelname van mannen en vrouwen in haar comités en groepen deskundigen, Pb EG C 203/4 van 2000. 81. Het vijfde Actie Programma is in de maak (COM(2000)335 final) en is onder meer te vinden op de website van de Equal Opportunities Unit. NEMESIS 2001 nr. 1 29
Page 1 and 2:
JANUARI/FEBRUARI 2001 ARBEID, ZORG
Page 3 and 4:
Vakantie, zorg en andere hobbies: w
Page 5 and 6:
de winkel. Noodmaatregelen lijken g
Page 7 and 8: I VROUWENRECHTEN De genoemde VN-ver
Page 9 and 10: gy for making women's as well as me
Page 11 and 12: cial discrimination the rights of p
Page 13 and 14: In verband met art. 6, dat het rech
Page 15 and 16: I VROUWENRECHTEN krachter geen of e
Page 17 and 18: come the child's legal father if he
Page 19 and 20: ACTUALITEITENKATERN Samenstelling M
Page 21 and 22: een vrouw in het Verenigd Koninkrij
Page 23 and 24: echt niet praktisch onmogelijk of u
Page 25 and 26: tigen. Zij zal de Minister opdragen
Page 27 and 28: 2.6. Bij vonnis d.d. 1 februari 200
Page 29 and 30: De vorderingen van de benadeelde pa
Page 31 and 32: wet Aaw de eis dat iedereen die van
Page 33 and 34: ingezet kan worden. Het vereiste va
Page 35 and 36: maart 1999, geldig tot 22 maart 200
Page 37 and 38: door de korpschef van de regiopolit
Page 39 and 40: elates to their reproductive functi
Page 41 and 42: crimination against women, as well
Page 43 and 44: 13. Encourages all those involved i
Page 45: patroon dat politiemensen volgen in
Page 48 and 49: was 'ambiguous' when the sperm dono
Page 50 and 51: I TAKING born, he regularly visited
Page 52 and 53: Relevant Case Law I TAKING In the f
Page 54 and 55: asis van het hoofdstuk betreffende
Page 56 and 57: I KRONIEK Commissie t. fie/g/ê-jur
Page 60 and 61: Tot slot I KRONIEK De trend in geli
Page 62 and 63: geldt, maar als ziekte. Het vernieu
Page 64: REDACTIONEEL MIES WESTERVELD, DE KA
show all

(2001) nummer 1 januari/februari - Nemesis

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?