(2001) nummer 1 januari/februari - Nemesis

More documents

Recommendations

Info

noch op mogelijke botsingen tussen godsdienstvrijheid en mensenrechten van vrouwen. 51 Art. 12 IVBPR bevat het recht op bewegingsvrijheid. In de algemene aanbeveling vraagt het Mensenrechtencomité om informatie over beperkingen op de bewegingsvrijheid van vrouwen, zowel opgelegd door de echtgenoot aan zijn vrouw, als door ouders aan hun volwassen dochters. Kennelijk ziet het Mensenrechtencomité een horizontale dimensie in deze bepaling. Verder wordt informatie gevraagd over juridische of feitelijke obstakels voor reizen, zoals het vereiste dat een derde toestemming moet geven voor de afgifte van een paspoort aan een vrouw. In zijn algemene aanbeveling over art. 12 stelt het Mensenrechtencomité dat deze bepaling ook bescherming biedt tegen inbreuken door privépersonen. Het is van mening dat het onverenigbaar is met het verdrag wanneer de vrijheid van een vrouw een woonplaats te kiezen onderworpen is aan de beslissing van een ander. 52 In de praktijk van het Mensenrechtencomité in de rapportageprocedure is hier reeds een aantal voorbeelden van te zien geweest. In het landencommentaar over Soedan bijvoorbeeld keurde het Comité het af dat grensbewakers vrouwen vroegen te bewijzen dat zij toestemming hadden van hun echtgenoot het land te verlaten. 53 Vernieuwend is de paragraaf die het Mensenrechtencomité besteedt aan kledingvoorschriften. Art. 16 bevat het recht van een ieder als persoon te worden erkend. Het Mensenrechtencomité stelt dat deze bepaling van bijzonder belang voor vrouwen is, omdat hun recht vaak wordt beknot vanwege hun geslacht of hun huwelijkse staat. De bepaling houdt in dat vrouwen eigendom kunnen hebben, een contract kunnen afsluiten en andere burgerrechten kunnen uitoefenen die niet mogen worden beperkt op grond van hun huwelijkse staat of een andere discriminerende grond. Het betekent ook dat vrouwen niet als objecten mogen worden behandeld en dus niet met de bezittingen mogen worden weggegeven (als erfenis) aan de familie van haar overleden echtgenoot. Deze stellingname van het Comité is nieuw. Art. 16 werd tot nu toe niet vaak genoemd in de landencommentaren. Tot nu toe is deze bepaling alleen in verband met verdwijningen aan de orde gesteld. Na behandeling van het rapport van Algerije uitte het Comité zijn bezorgdheid over het grote aantal verdwijningen. Het stelde dat, wanneer verdwenen personen nog in leven zijn en incommunicado in 51. Zie algemene aanbeveling 22 (48), aangenomen op 20 juli 1993, gepubliceerd in A/48/40, Part I, Report of the Human Rights Committee, Annex VI. Zie uitgebreid over dit onderwerp, Courtney W. Howland (ed.), Religious fundamentalisms and the human rights of women, Londen: Macmillan 1999. 52. Algemene aanbeveling no. 27 (67), Freedom ofmovement (article 12), aangenomen op 18 oktober 1999, par. 6. Deze tekst is gepubliceerd in HRI/GEN/l/Rev.4 (zie noot 9), p. 131-135. 53. CCPR/C/79/Add.85, landencommentaar over Soedan, aangenomen op 5 november 1997, par. 14. 54. Zie bijvoorbeeld CCPR/C/79/Add.95, landencommentaar over VROUWENRECHTEN EN MENSENRECHTEN INEKE BOEREFIJN detentie worden gehouden, art. 16 in het geding kan zijn omdat een ieder het recht heeft als persoon voor de wet te worden erkend. In een dergelijke situatie wordt individuen de mogelijkheid ontnomen alle andere rechten uit te oefenen. 54 Het recht op privacy is neergelegd in art. 17 IVBPR. Als voorbeelden van schendingen noemt het Mensenrechtencomité het feit dat het seksuele leven van een vrouw een rol speelt bij de bescherming van haar rechten, waaronder de bescherming tegen verkrachting. Het Comité noemt hier ook voorbeelden van inbreuken op de reproductieve rechten van vrouwen, bijvoorbeeld wanneer een vrouw de toestemming van haar echtgenoot nodig heeft voor sterilisatie, of wanneer algemene eisen aan sterilisatie worden gesteld, zoals het reeds hebben van een aantal kinderen, en wanneer dokters en andere medisch personeel verplicht zijn vrouwen die een abortus ondergaan aan te geven bij de autoriteiten. Volgens het Comité kunnen dan andere verdragsrechten in het geding zijn, waaronder art. 6 en 7. Ook private actoren kunnen een inbreuk maken op de privacy van vrouwen, bijvoorbeeld werkgevers die een zwangerschapstest eisen. In tegenstelling tot het CEDAW heeft het Mensenrechtencomité tot nu toe niet veel aandacht besteed aan inbreuken op reproductieve rechten. 55 Het zou ten aanzien van dit onderwerp goed het geval kunnen zijn dat het Mensenrechtencomité zich heeft laten inspireren door het CEDAW of door de speciale ronde-tafelbijeenkomst over dit onderwerp. 56 Hetzelfde geldt voor de paragrafen over gelijkheid in het huwelijk en het gezin. Ook hierover heeft het CE- DAW een uitgebreide algemene aanbeveling aangenomen. 57 Het zou goed zijn geweest wanneer het Mensenrechtencomité daarbij had aangesloten. Het Mensenrechtencomité gaat in op factoren die de vrije wil van vrouwen om te trouwen kunnen beïnvloeden, zoals de minimumleeftijd voor het huwelijk, die volgens het Comité voor mannen en vrouwen gelijk moet zijn. Ook wordt de keuzevrijheid in veel landen beperkt omdat een ander dan de vrouw zelf toestemming geeft voor een huwelijk. Polygamie wordt door beide comités veroordeeld. Het Mensenrechtencomité vindt dat het in strijd is met de waardigheid van vrouwen en een ontoelaatbare discriminatie oplevert. Het CEDAW stelt ook dat het in strijd is met de gelijkheid van mannen en vrouwen en een schending is van art. 5 (a) van het Vrouwenverdrag (deze bepaling bevat de verplichting tot uitbanning van stereotypen en culturele patronen). Het Mensenrechtencomité noemt verder in dit verband het feit dat druk op een vrouw wordt uitgeoefend haar verkrachter te huwen, of wanneer een ver- Algerije, aangenomen op 29 juli 1998, par. 10. 55. Zie algemene aanbeveling no. 24, Article 12 of the Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women - women and health, in: HRI/GEN/l/Rev.1 (zie noot 9). Zie ook CE- DAW/C/1999/L.2/Add.l, landencommentaar over Colombia, aangenomen op 22 juni 1999, par. 28, waar specifiek wordt ingegaan op de eis van toestemming van de echtgenoot en een bepaald aantal kinderen hebben. 56. Zie noot 21. 57. Algemene aanbeveling no. 21, Equality in marriage andfamily relations, in: HRI/GEN/l/Rev.4 (zie noot 9), p. 173-182. 12 NEMESIS 2001 nr. 1
I VROUWENRECHTEN krachter geen of een lagere straf krijgt als hij met zijn slachtoffer trouwt. In zijn algemene aanbeveling gaat het CEDAW niet in op deze inbreuk op het recht te huwen met volledige instemming. Het heeft dit wel in zijn landencommentaren gedaan. 58 Het Mensenrechtencomité heeft in zijn algemene aanbeveling over art. 3 duidelijk laten zien welke betekenis het IVBPR kan hebben voor de bescherming en bevordering van de mensenrechten van vrouwen. Duidelijk blijkt, dat het verdrag een grote betekenis kan hebben. De algemene aanbeveling zal voor de praktijk zeer bruikbaar zijn omdat hij zeer gedetailleerd en concreet is. Anders dan het CERD, legt het Mensenrechtencomité grotendeels een al gevestigde praktijk vast, zij het dat het ook een aantal nieuwe elementen heeft opgenomen. Conclusies Sinds de Wereldconferentie Mensenrechten en de Wereldvrouwenconferentie is het mainstreamen van gender in het VN-systeem behoorlijk op gang gekomen. Er vindt coördinatie plaats vanuit hoge niveau' s binnen de VN. Alle organen worden gewezen op hun verantwoordelijkheden in deze en hebben concrete aanbevelingen gekregen hoe zij met dit onderwerp dienen om te gaan. Onlangs heeft zelfs de Veiligheidsraad een speciale bijeenkomst gewijd aan het onderwerp, waarin aandacht is besteed aan de noodzaak van een genderperspectief in vredeshandhaving. 59 Deze bijdrage heeft zich geconcentreerd op gender mainstreaming in twee verdragscomités die onlangs een algemene aanbeveling hebben aangenomen over de mensenrechten van vrouwen. Beide algemene aanbevelingen bevatten waardevolle interpretaties van het Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van rassendiscriminatie respectievelijk het Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten. In beide gevallen zijn positieve punten 58. Zie bijvoorbeeld CEDAW/C/2000/II/Add.7, landencommentaar over Roemenië, aangenomen in juni 2000, par. 30. 59. Dit is uitgemond in een resolutie, zie Security Council Resolution 1325 (2000). De tekst is opgenomen in dit nummer, zie katern, p. 23 e.v. EN MENSENRECHTEN INEKE BOEREFIJN gesignaleerd. Bij het CERD is alleen al het feit dat er nu het besef is dat rassendiscriminatie een genderdimensie heeft een belangrijke vooruitgang. Ook het Mensenrechtencomité heeft een aantal vernieuwende elementen opgenomen en verder voortgebouwd op zijn werk in het kader van de rapportageprocedure. Er zijn echter ook kritiekpunten genoemd, die vooral betrekking hebben op het feit dat beide organen te zeer hun eigen weg zijn gegaan en meer aansluiting zouden hebben moeten zoeken bij het werk van het CEDAW of andere deskundige organen. De algemene aanbeveling van het CERD zou erbij gebaat zijn geweest als het CERD artikelgewijs zou zijn ingegaan op de betekenis van gender voor de verschillende verdragsbepalingen. Dit is het gevolg van het feit dat het CERD zich niet heeft kunnen baseren op de ervaringen die het heeft opgedaan in de rapportageprocedure, maar de algemene aanbeveling gebruikt om een nieuwe praktijk in te luiden. Juist in een dergelijk geval was samenwerking met een orgaan dat relevante ervaringen heeft, zoals het CEDAW, beter geweest. Het Mensenrechtencomité heeft grotendeels wel zijn praktijkervaringen vastgelegd, maar ook een aantal nieuwe elementen in de algemene aanbeveling opgenomen, zoals een passage over reproductieve rechten. Ook hier geldt dat het beter zou zijn geweest wanneer het comité expliciet aansluiting zou hebben gezocht bij het werk van CE- DAW. Het zou de eenheid van het toezichtsysteem ten goede komen wanneer er inhoudelijke afstemming tussen de verschillende comités komt. De conclusie kan dan ook luiden dat, wil er sprake zijn van een echt goede mainstreaming, de mensenrechtenorganen te rade moeten gaan bij deskundigen. Vanzelfsprekend geldt ook het omgekeerde: het CEDAW kan zijn voordeel doen met het werk van andere verdragscomités. Een betere coördinatie en consultatie zijn nodig. Dat zou dan zelfs kunnen leiden tot een algemene aanbeveling van alle verdragscomités gezamenlijk over de mensenrechten van vrouwen. NEMESIS 2001 nr. 1 13
Page 1 and 2: JANUARI/FEBRUARI 2001 ARBEID, ZORG
Page 3 and 4: Vakantie, zorg en andere hobbies: w
Page 5 and 6: de winkel. Noodmaatregelen lijken g
Page 7 and 8: I VROUWENRECHTEN De genoemde VN-ver
Page 9 and 10: gy for making women's as well as me
Page 11 and 12: cial discrimination the rights of p
Page 13: In verband met art. 6, dat het rech
Page 17 and 18: come the child's legal father if he
Page 19 and 20: ACTUALITEITENKATERN Samenstelling M
Page 21 and 22: een vrouw in het Verenigd Koninkrij
Page 23 and 24: echt niet praktisch onmogelijk of u
Page 25 and 26: tigen. Zij zal de Minister opdragen
Page 27 and 28: 2.6. Bij vonnis d.d. 1 februari 200
Page 29 and 30: De vorderingen van de benadeelde pa
Page 31 and 32: wet Aaw de eis dat iedereen die van
Page 33 and 34: ingezet kan worden. Het vereiste va
Page 35 and 36: maart 1999, geldig tot 22 maart 200
Page 37 and 38: door de korpschef van de regiopolit
Page 39 and 40: elates to their reproductive functi
Page 41 and 42: crimination against women, as well
Page 43 and 44: 13. Encourages all those involved i
Page 45: patroon dat politiemensen volgen in
Page 48 and 49: was 'ambiguous' when the sperm dono
Page 50 and 51: I TAKING born, he regularly visited
Page 52 and 53: Relevant Case Law I TAKING In the f
Page 54 and 55: asis van het hoofdstuk betreffende
Page 56 and 57: I KRONIEK Commissie t. fie/g/ê-jur
Page 58 and 59: I KRONIEK een vrouw vanwege zwanger
Page 60 and 61: Tot slot I KRONIEK De trend in geli
Page 62 and 63: geldt, maar als ziekte. Het vernieu
Page 64:
REDACTIONEEL MIES WESTERVELD, DE KA
show all

(2001) nummer 1 januari/februari - Nemesis

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?