(2001) nummer 1 januari/februari - Nemesis

More documents

Recommendations

Info

asis van het hoofdstuk betreffende de sociale politiek en mag slechts adviseren bij beslissingen op basis van art. 13. De instellingen van de EG staan niet volledig vrij in de keuze, zij zijn verplicht om de beste rechtsgrondslag te kiezen. Hierover kunnen de meningen van de instellingen verschillen. Het Hof zal uiteindelijk hierover kunnen beslissen. 3 De dicussie over de reikwijdte van art. 13 EG woedt onverminderd voort. Ondertussen heeft de Europese Commissie (hierna: Commissie) twee voorstellen voor richtlijnen ingediend: Het voorstel voor een Richtlijn tot instelling van een algemeen kader voor gelijke behandeling in werkgelegenheid en beroep 4 en het voorstel voor een Richtlijn houdende tenuitvoerlegging van het beginsel van gelijke behandeling van personen ongeacht ras of etnische afstamming. 5 Hoe algemeen de titel van de eerste richtlijn ook moge zijn, gelijke behandeling op grond van geslacht valt niet binnen de werkingssfeer. Dit wordt door de Commissie verklaard door het feit dat er al maatregelen bestaan op het gebied van discriminatie op grond van geslacht. Deze verklaring van de Commissie gaat voorbij aan het feit dat de bestaande regels slechts betrekking hebben op de werksfeer en de nieuwe algemene richtlijn een veel bredere reikwijdte heeft die niet beperkt is tot de werksfeer. Hierdoor worden vrouwen door het EG-recht nog steeds niet beschermd tegen discriminerende praktijken bij bijvoorbeeld de aanvraag van een hypotheek. Het is opmerkelijk dat voor gelijke behandeling op grond van ras of etnische afstamming een aparte specifieke richtlijn is ontworpen. Door deze verdeling bestaat het gevaar dat er drie soorten gelijke behandelingsregimes ontstaan. Dit kan leiden tot verschillen in interpretatie, problemen in geval van samenloop (een islamitische negroïde vrouw: sekse, ras of religie?) en verschillen in snelheden van de ontwikkelingen. Daarnaast werkt het de gedachte in de hand dat de ene discriminatie minder belangrijk is dan de andere. Door de strikte scheiding tussen de oude regels en de nieuwe wetgeving wordt het aquis communautaire niet vertroebeld en worden ingewikkelde dwarsverbanden voorkomen, maar aan de andere kant betekent het ook dat er niet kan worden geprofiteerd van de verbreding bevat ook instructies over de totstandkoming van die regel. Het EG- Verdrag voorziet in drie procedures voor de totstandkoming voor 'wetgeving' waarbij het Europees Parlement steeds een andere invloed heeft. Deze zijn (van weinig tot veel invloed van het EP): adviesprocedure (art. 250 EG), samenwerkingsprocedure (art. 252 EG) en medebeslissingsprocedure (art. 251 EG). 3. Rechtsgrondslagen zijn vaak aanleiding tot discussie. Zie voor een uitgebreide uiteenzetting van de rechtsgrondslagen-problematiek en de samenloop van rechtsgrondslagen bijvoorbeeld Dr. R.H. van Ooik, De keuze der rechtsgrondslag voor besluiten van de Europese Unie, Europese monografieën, Kluwer 1999. 4. COM (1999) 566 def., van 25 november 1999. Bij het ter perse gaan van deze kroniek kwam op de valreep het bericht binnen dat de Ontwerprichtlijn is aangenomen op 28 november 2000. 5. COM (1999) 565 def., ook van 25 november 1999. 6. Zie voor een uitgebreide bespreking van de nieuwe initiatieven KRONIEK VAN HET EG-RECHT BABETTE K O O P M A N & ANNICK MASSELOT van het verbod op discriminatie, waardoor gelijke behandeling van mannen en vrouwen - in ieder geval op dit moment - beperkt blijft tot de werksfeer. 6 Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie In december 2000 heeft ter gelegenheid van de bijeenkomst van Europese Raad in Nice een proclamatie (plechtige afkondiging) plaatsgevonden van het Ontwerphandvest van de Grondrechten van de Europese Unie. Op initiatief van de Europese Raad worden op het niveau van de Europese Unie erkende grondrechten in één enkel document opgenomen om deze uitdrukkelijk onder de aandacht te brengen en zo steeds zichtbaar te laten zijn. Een forum van vijftien vertegenwoordigers van de lidstaten, dertig nationale afgevaardigden, zestien Europese afgevaardigden en een vertegenwoordiger van de Commissie werden belast met de opstelling van dit handvest. Het Hof van Justitie en de Europese Raad namen deel als waarnemers. Op 2 oktober 2000 is de ontwerptekst van het voorstel officieel goedgekeurd. Naast een algemeen verbod op discriminatie op grond van onder meer geslacht (art. 21) staan er in het ontwerphandvest ook een aantal specifieke bepalingen voor gelijke behandeling tussen mannen en vrouwen. Art. 23 voorziet in de gelijke behandeling tussen mannen en vrouwen op alle gebieden, en met name werkgelegenheid, beroep en beloning. Daarnaast staan er verschillende bepalingen in omtrent het privé- en gezinsleven, sociale zekerheid en zwangerschap. 7 Hoewel het voorgestelde handvest niet echt vernieuwend is (en nog gewijzigd kan worden) en ondanks het feit dat er nog wordt gediscussieerd over de (juridische) status van het document (en met name de samenloop met andere verdragen en secundair communautair recht) is het voor het gelijke-behandelingsrecht wellicht een interessante ontwikkeling die met de nodige belangstelling dient te worden gevolgd. Gelijke beloning Op het gebied van gelijke beloning is het rustig geweest. Er zijn een paar uitspraken waarin het Hof twee beroepsgroepen met elkaar heeft vergeleken om te kunnen beoordelen of er sprake was van gelijke behandeling. In de zaak Wiener Gebietskrankenkasse overwoog het Hof dat de functie van psychoanalist niet vergelijkbaar was met psycholoog waardoor een verschil in beloning verklaarbaar was. 8 onder art. 13 EG en de verhouding met art. 141 EG het in de literatuurlijst aangehaalde onderzoek voor het EP. 7. Voor meer informatie en de tekst van het voorgestelde Handvest verwijzen wij naar: en 8. C-309/97, Wiener Gebietskrankenkasse, Jur. 1999, 1-2865; RN 2000, 1104 (RN-kort). Dit principiële onderwerp ligt moeilijk. Het wordt met name interessant wanneer er verschil in beloning is binnen dezelfde beroepsgroep. In Nederland speelde de vraag bij het verschil van beloning van leraren met verschillende opleiding. De opleiding die genoten is, is dan een objectieve grond om een verschil in beloning te rechtvaardigen. Uit onderzoeken is echter gebleken dat mannen in exact dezelfde functies en met dezelfde opleiding meer verdienen. Dit komt schijnbaar doordat mannen beter onderhandelen tijdens de sollicitatie en bij de aanstelling maar misschien is er hier (ook) sprake van indirecte discriminatie. 24 NEMESIS 2001 nr. 1
In de zaak Jamstalldhetsombudsmannen kwam het Hof niet tot een duidelijke uitspraak of vroedvrouwen konden worden vergeleken met ziekenhuistechnici. 9 In de afgelopen jaren heeft het Hof zich meerdere malen uitgelaten over het begrip beloning. Zo zijn kerstbonussen 10 , schadeloosstelling bij ontslag 11 , arbeidstijdverkorting 12 en een stookkostentoelage 13 beloning in de zin van art. 141 EG. Sociale zekerheid Pensioenen In de periode waarop deze Kroniek betrekking heeft zijn door het Hof veel zaken gewezen met betrekking tot pensioen. Het Hof heeft onomwonden duidelijk gemaakt dat wanneer een lidstaat een verschil in de pensioenleeftijd tussen mannen en vrouwen heeft gehandhaafd, op grond van Richtlijnen 79/7 en 96/97 14 de uitkering verschillend mag worden berekend. 15 De uitspraken van het Hof in de zaken Wolfs en De Vriendt maken duidelijk dat het gemeenschapsrecht geen expliciete verplichtingen oplegt aan de lidstaten om de verschillen op een bepaalde wijze op te heffen. Praktisch betekent dit dat het Hof erkent dat het opheffen van de verschillen een tijd zal duren en dat het Hof aan de lidstaten een overgangsperiode verleent. Wanneer deze periode eindigt is niet in de richtlijnen terug te vinden. Hiernaast heeft het Hof zich ook gebogen over de kwesties van de terugwerkende kracht van pensioenen en nationale tijdslimieten. Beide zijn zeer belangrijke vragen in verband met aansluiting bij een bedrijfspensioenregeling. In verband met de aansluiting bij een bedrijfspensioenregeling heeft het Hof zich gebogen over de kwestie van terugwerkende kracht van de vordering en nationale procedurevoorschriften. In Preston 16 overwoog het Hof dat een nationale tijdslimiet waarbinnen een vordering moet worden ingediend niet in strijd is met het gemeenschapsrechtelijke effectiviteitsbeginsel. 17 Een nationale maatregel echter, volgens welke het recht op aansluiting bij een bedrijfspensioenregeling als zodanig wordt beperkt in de tijd is wel met dat beginsel in strijd. Het Hof oordeelde in drie Duitse zaken tegen de Deutsche Post AG 18 dat wanneer nationaal recht een vordering met terugwerkende kracht tot voor 8 april 1976 toestaat, dit in overeenstemming is met het gemeenschapsrecht, zelfs wanneer dit het risico inhoudt van 9. C-236/98, Jamstalldhetsombudsmannen, Jur. 2000,1-2189, waarschijnlijk vanwege de gebrekkige informatie die het Arbetsdomtolen (uit Zweden) aan het Hof had gegeven. RN 2000, 1241 (RN-kort). 10. C-333/97, Lewen, Jur. 1999,1-7243, en C-281/97, Krüger, Jur. 1999,1-5127. RN 2000, 1163, m. nt. Marlies Vegter. 11. C-167/97, Seymour-Smith andPerez, Jur. 1999,1-623. RN 1999, 1078, m. nt. Marlies Vegter. 12. C-236/98, Jamstalldhetsombudsmannen, Jur. 2000,1-2189. RN 2000, 1241 (RN-kort). 13. C-382/98, Taylor, Jur. 1999,1-8955. 14. In 1996 werd Richtlijn 96/97 aangenomen die Richtlijn 86/378 voor gelijke behandeling inzake sociale zekerheid amendeerde. Zie E. Cassell, 'The Dog that Didn't Bark', ILJ 1997, p. 269. Doordat veel lidstaten de richtlijn niet tijdig in nationale wetgeving hadden omgezet (deadline was 1 juli 1997) is de Commissie verdragsschendingsprocedures (op grond van art. 226 EG) gestart tegen die lidstaten. De eerste die werd veroordeeld was Frankrijk in C-354/98, Commissie t. Frankrijk, Jur. 1999,1-4927. 15. C-154/96, Wolfs, Jur. 1998,1-6173 en C-377/98 en C-384/98, De KRONIEK VAN HET EG-RECHT BABETTE K O O P M A N a ANNICK MASSELOT verstoringen van de mededinging tussen ondernemers uit de verschillende lidstaten. De consequentie van deze rechtspraak is dat op grond van de Duitse wet - net zoals op grond van gemeenschapsrecht - de beperking in tijd van het Barber-protocol niet mag worden toegepast om deeltijders uit te sluiten van bedrijfspensioenregelingen. Het gemeenschaprecht verhindert lidstaten niet om maatregelen aan te nemen die gunstiger zijn dan het gemeenschapsrecht voorschrijft. Het Hof verleent dus prioriteit aan de (nationale) invulling van het gelijkheidsbeginsel, ook wanneer dat resulteert in een verstoring van de mededinging. Een duidelijk waarneembare trend is dat de Europese wetgever gelijke behandeling m/v vanuit steeds meer perspectieven bekijkt In Defreyn 19 overwoog het Hof dat een aanvullende vergoeding op een werkeloosheidsuitkering die een werkgever verplicht is te betalen aan een oudere ontslagen werknemer, net zoals in Commissie t. België 20 , beloning is in de zin van aft. 141 EG. Echter, het Belgische prepensioensysteem is een ondernemings- of sectoriële regeling inzake sociale zekerheid en dus is het Barber-protocol van toepassing. 21 Uit de zaak Barber en de post-fiarèer-zaken, blijkt dat het Hof de tijdslimiet van 17 mei 1990 toepast onder de voorwaarde dat de werkgevers- en/of werknemersbijdragen zijn betaald, waardoor het alleen als beloning kan worden beschouwd indien en voor zover zij kunnen worden toegerekend aan tijdvakken van arbeid. De Belgische prepensioenaanvulling daarentegen wordt door de werkgever per maand betaald aan de ontslagen werknemer zonder dat er een verband is met voorafgaande bijdragen en zou daarom zeer goed kunnen worden gezien als 'pure' beloning in de zin van art. 141 EG. Net zoals het Hof eerder deed in de zaak Garland 22 en recent in Seymour-Smith en PerezP, had het Belgische prepensioensysteem kunnen worden beschouwd als beloning, ook al wordt het pas uitgekeerd na het beëindiging van de arbeidsovereenkomst. Doordat het Hof dit niet heeft gedaan en heeft gekozen voor het Barber-protocol, laat het een versimpeling van de Vriendt, Jur. 1998,1-2105. 16. C-78/98, Preston, n.n.g. Deze zaak wordt uitvoerig besproken in het actualiteitenkatern van dit nummer met een noot van Albertine Veldman. RN 2001, 1265. 17. Het Hof voegde hieraan echter toe dat in het geval van opeenvolgende overeenkomsten van bepaalde tijd er sprake kan zijn van een stabiel dienstverband waardoor de termijn start vanaf het einde van het laatste arbeidscontract in plaats van het einde van ieder afzonderlijk contract. 18. C-50/96, Schröder, Jur. 2000,1-743; C-234-235/96, Vicken Conze, Jur. 2000,1-799; C-270-271/97, Sievers en Schrage, Jur. 2000,1- 929. 19. C-166/99, Defreyn, n.n.g., Defreyn is gepubliceerd in Chroniques de droit social 2000, p. 378, met J. Jacqmain's commentaar. 20. C-173/91, Commissie t. België, Jur. 1993,1-673. 21. Dit is bevestigd door Richtlijn 96/97 die Richtlijn 86/378 wijzigt. 22. Zaak 12/81, Garland, Jur. 1982, 359. 23. C-167/97, Seymour-Smith andPerez, Jur. 1999,1-623. RW 1999, 1078, m. nt. Marlies Vegter. NEMESIS 2001 nr. 1 25
Page 1 and 2:
JANUARI/FEBRUARI 2001 ARBEID, ZORG
Page 3 and 4: Vakantie, zorg en andere hobbies: w
Page 5 and 6: de winkel. Noodmaatregelen lijken g
Page 7 and 8: I VROUWENRECHTEN De genoemde VN-ver
Page 9 and 10: gy for making women's as well as me
Page 11 and 12: cial discrimination the rights of p
Page 13 and 14: In verband met art. 6, dat het rech
Page 15 and 16: I VROUWENRECHTEN krachter geen of e
Page 17 and 18: come the child's legal father if he
Page 19 and 20: ACTUALITEITENKATERN Samenstelling M
Page 21 and 22: een vrouw in het Verenigd Koninkrij
Page 23 and 24: echt niet praktisch onmogelijk of u
Page 25 and 26: tigen. Zij zal de Minister opdragen
Page 27 and 28: 2.6. Bij vonnis d.d. 1 februari 200
Page 29 and 30: De vorderingen van de benadeelde pa
Page 31 and 32: wet Aaw de eis dat iedereen die van
Page 33 and 34: ingezet kan worden. Het vereiste va
Page 35 and 36: maart 1999, geldig tot 22 maart 200
Page 37 and 38: door de korpschef van de regiopolit
Page 39 and 40: elates to their reproductive functi
Page 41 and 42: crimination against women, as well
Page 43 and 44: 13. Encourages all those involved i
Page 45: patroon dat politiemensen volgen in
Page 48 and 49: was 'ambiguous' when the sperm dono
Page 50 and 51: I TAKING born, he regularly visited
Page 52 and 53: Relevant Case Law I TAKING In the f
Page 56 and 57: I KRONIEK Commissie t. fie/g/ê-jur
Page 58 and 59: I KRONIEK een vrouw vanwege zwanger
Page 60 and 61: Tot slot I KRONIEK De trend in geli
Page 62 and 63: geldt, maar als ziekte. Het vernieu
Page 64: REDACTIONEEL MIES WESTERVELD, DE KA
show all

(2001) nummer 1 januari/februari - Nemesis

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?