finalVersion - Erasmus Universiteit Rotterdam

estuurders zich uit kunnen spreken over het eigen ambtelijk apparaat terwijl er aan de
zijde van het ambtelijk apparaat geen ruimte bestaat zich te mengen in een
maatschappelijk debat om zich tegen eventuele beschuldigingen te verdedigen. 53
De aandacht voor de machtspositie van het ambtelijk apparaat kwam met de
inaugurele rede van Mark Bovens (2000) De vierde macht revisited opnieuw in de
belangstelling te staan. Hij sprak daarin over de permanente spanning tussen ambtelijke
expertise en een lekenbestuur. 54 Te weten het onderscheid tussen de ambtenaar die wordt
aangenomen op basis van gespecialiseerde kennis op een bepaald terrein en de gekozen
politiek bestuurder die niet noodzakelijkerwijs dezelfde inhoudelijke achtergrond heeft.
Hij onderkende hiermee een spanning tussen de ambtelijke professional en het
lekenbestuur. Overigens bevestigde Bovens tegelijkertijd dat het primaat van de politiek
nog steeds gold en dat het ambtelijk apparaat zich dit primaat bovendien als ideaal heeft
eigen gemaakt. Het lot van de politiek leider vormt volgens hem een belangrijke leidraad
in de dagelijkse uitvoering van het ambt. 55 De spanning die voortkomt uit dit verschil aan
kennis tussen verschillende partijen heeft geleid tot nieuw onderzoek. Hoewel het
proefschrift van Guido van Enthoven Hoe vertellen we het de Kamer? uit 2011 nader
ingaat op de informatierelatie tussen regering en Tweede Kamer wil dit niet zeggen dat
op basis van zijn onderzoek niet iets te zeggen valt over het ambtelijk apparaat. Hij
bespreekt meerdere mogelijkheden om de Tweede en Eerste Kamer op andere manieren
van informatie te voorzien en zo hun informatiepositie te verbeteren. Zijn focus ligt
daarbij op de rol die informatie speelt in politieke besluitvorming en de vraag wie daarbij
de macht in handen heeft. 56 Hij concludeerde dat er een informatievoordeel ligt bij de
bestuurder omdat deze eerder over alle informatie beschikt en een afweging kan maken
hoe deze informatie aan de Tweede Kamer wordt gepresenteerd. Het informatievoordeel
wordt bereikt door de wijze waarop de informatie vervolgens wordt gepresenteerd.
Aangezien het ambtelijk apparaat het bestuur adviseert op basis van de professionele
kennis, is het aannemelijk dat het topkader ook over een vergelijkbaar informatievoordeel
beschikt en daarmee in theorie ook een zekere invloed uit kan oefenen.
53 Frits van der Meer en Laurens Roborgh, Ambtenaren in Nederland (Alphen a/d Rijn 1993) 3.
54 Mark Bovens, De vierde macht revisited (Utrecht 2000) 3.
55 Ibidem, 8.
56 Ibidem, 15-16.
12