finalVersion - Erasmus Universiteit Rotterdam

In tegenstelling tot de positie die het ambtelijk topkader formeel bekleedt als
uitvoerder van het bestuur, verwacht ik dat ambtenaren bepalend kunnen zijn in politieke
besluitvorming. Hiertoe heb ik onderzoek verricht naar een casus waarin de rol van een
ambtelijk topkader en een gemeentebestuur nauw met elkaar verbonden zijn; het
zogeheten Plan 2000+. De gemeente Rotterdam presenteerde in 1969 een toekomstvisie
waarin zij haar ideeën over de ontwikkeling van stad en haven uit de doeken deed. 2 Dit
Plan 2000+, opgesteld door de hiervoor samenwerkende diensten Gemeentewerken,
Havenbedrijf en Stadsontwikkeling, betrof een herinrichting van wat in deze regio de
Noordelijke Delta heet. De inhoud had onder andere betrekking op de uitbreiding van de
Maasvlakte, havens op Voorne, het toewijzen van verschillende industrieën aan onder
andere de Hoekse Waard en de bouw van een nieuwe woonlocatie, ‘Grevelingenstad’. 3
Zowel in de kranten uit 1969 als door verschillende auteurs is het Plan 2000+ wel
afgedaan als een ‘plan van megalomane professionals’. 4 Bij de bestudering van het plan
zelf, en dat zal later wel blijken, is een verdenking van grootheidswaanzin zeker niet
onterecht. De samenleving zou zich dan ook massaal tegen de plannen keren wat
uiteindelijk implicaties bleek te hebben voor de bestuurders die verantwoordelijk waren.
Dit is de reden om naast de interactie tussen bestuur en ambtelijk topkader ook de
publieke opinie te betrekken bij dit onderzoek. Het Plan 2000+ vormt in dit onderzoek
daarmee ook de schakel tussen de samenleving aan de ene kant en verschillende groepen
actoren binnen de overheid aan de andere kant. Het toekennen van een centrale positie
van de rol van het ambtelijk topkader, gecombineerd met mijn hypothese dat deze groep
een doorslaggevende rol zou kunnen spelen binnen politieke besluitvorming heeft
uiteindelijk geleid tot een onderzoeksvraag die zich op de casus Plan 2000+ richt:
Welke rol speelde het ambtelijk topkader in de planvorming van Plan 2000+, in
hoeverre werden de beleidsinitiatieven van dit topkader ingebed in de politieke
besluitvorming en in hoeverre is de publieke opinie hierop van invloed geweest?
De vraag binnen welke context het Rotterdams ambtelijk topkader ten tijde van de
publicatie van het plan 2000+ opereerde en hoe dit plan vervolgens op de politieke
agenda werd gezet is voor de beantwoording van deze vraag net zo belangrijk als de
2 Paul van de Laar, Stad van formaat (Zwolle 2000) 503 – 504.
3 Gemeente Rotterdam, Ontwikkeling noordelijke delta, plan 2000+ (Rotterdam 1969).
4 M. Bartelsman, Een salighe sotternie van de see (Rotterdam 1969).
2