Hbo'ers in de voorschool Een eerste verkenning - Sardes

Hbo’ers in de voorschool, Sardes 2012
denken valt aan een hogere staf-kind-ratio en kleinere groepen, een aantrekkelijk salaris en
aantrekkelijke secundaire voorwaarden, een aanvaardbare werkbelasting, weinig
personeelsverloop, een goede fysieke werkomgeving en een competente en ondersteunende
manager (OECD, 2012). Kortom, hoogkwalitatief personeel is van essentieel belang voor
hoogkwalitatieve ECEC-voorzieningen. Daarbij gaat het niet om het aanstellen van
hooggekwalificeerd personeel alleen, maar ook om het creëren van
ontwikkelingsmogelijkheden binnen het werk en om het scheppen van aantrekkelijke
arbeidscondities.
2.2 Geïntegreerde en gesplitste opvangsystemen
In Europa kunnen we ruwweg twee kinderopvangsystemen onderscheiden: het geïntegreerde
systeem en het gesplitste systeem (zie onder meer Cameron & Moss, 2007; Peeters, 2008).
In een geïntegreerd systeem worden de voorzieningen voor kinderen van 0 tot 4 jaar ofwel
geïntegreerd in het onderwijssysteem (zoals in Spanje, het Verenigd Koninkrijk en Zweden),
ofwel in een breder sociaal-agogisch systeem (zoals in Finland en Denemarken). In het
gesplitste systeem zijn de kinderopvang voor de jongste kinderen (onder de 3 of 4 jaar) en
de kleuterschool van elkaar gescheiden.
Voor de professionaliteit van het personeel dat met de jongste kinderen werkt maakt het
verschil of zij in een gesplitst systeem of in een geïntegreerd systeem werken (Starting
Strong I, 2001; Starting Strong II, 2006). Het integreren van kinderopvang in het onderwijs
of in een sociaal-agogisch model heeft in alle landen die deze hervorming hebben
doorgevoerd een professionaliseringsproces op gang gebracht; er ontstond een gezamenlijk
beroep. In deze landen is het gebruikelijk dat op hbo-niveau opgeleide pedagogen op de
groepen samenwerken met lager opgeleide assistenten. In landen met een gesplitst systeem
wordt de opvang voor de jongste kinderen gewoonlijk gerealiseerd door laaggeschoolde of
ongeschoolde medewerkers, die bovendien veel minder betaald krijgen dan de hoger
geschoolde medewerkers op de kleuterscholen 9 (Peeters, 2008).
In Nederland is sprake van zo'n gesplitst systeem. Terwijl in de vroegschool Pabo-krachten
werkzaam zijn, soms geassisteerd door klasse-assistenten, zijn de pedagogisch medewerkers
in de voorschool grotendeels mbo-geschoold. Oberhuemer & Ulich (1997) benoemen een
aantal nadelen van het gesplitste systeem in vergelijking met een geïntegreerd systeem:
ouders moeten een bijdrage betalen voor de opvang van hun kinderen, wat de
toegankelijkheid voor bepaalde groepen in de samenleving bemoeilijkt; het loon en de
opleiding is lager; en er is minder aandacht voor pedagogie en meer aandacht voor
paramedische tradities. Dit maakt de vraag hoe in Nederland de competenties van het
personeel verhoogd kunnen worden om een kwaliteitsverbetering tot stand te brengen des te
relevanter.
2.3 Verhoging van het opleidingsniveau
Behoefte aan bachelor-opleidingen
Vanuit de groeiende aandacht op Europees niveau 10 voor de kwaliteit van ECEC-
voorzieningen, is in opdracht van de Europese Commissie recent onderzoek verricht naar
kwaliteit, competentievereisten en professionaliteit in ECEC (CoRe, 2012). Wat betreft
opleidingsniveau-vereisten sluiten de onderzoekers zich aan bij de internationale literatuur
9
Een uitzondering daarop vormt Frankrijk, waar hbo-opgeleide 'éducateurs-jeunes-enfants' werken met
de allerjongste kinderen (0 tot 3 jaar).
10
en op internationaal niveau, onder meer de OECD en UNESCO.
10