Eigentijds rapport - Faculteit Geowetenschappen - Universiteit Utrecht

Massafractie (-)
0.3
35 cm hoogte
75 cm hoogte
0.2
0.1
0.0
0.1 1
Korreldiameter (mm)
a
Mediane korrelgrootte (mm)
b
0.50
0.25
0.00
-60 -30 0 30 60
Afstand t.o.v. rivieras (m)
Figuur 44
Ruimtelijke variatie in de samenstelling van het zwevend transportmateriaal in het Pannerdensch
Kanaal gemiddeld over de afvoergolf van januari 2004. a) variatie in verticale richting binnen een
waterkolom (de weergegeven korrelgrootteverdelingen zijn representatief voor de onderste 50
cm van de waterkolom en voor de daarbovenliggende 50 cm). b) variatie over de rivierbreedte.
4.4 Bodemschuifspanning
De bodemschuifspanning in het Pannerdensch Kanaal was tijdens de laagwatercondities van
september 2004 erg laag (fig. 45a). Wel was er een duidelijk patroon aanwezig, met relatief hoge
waarden waarden in het centrum van de rivier (2 N/m 2 ) en lage waarden aan de rand. In deze
periode waren de stuwen in de Nederrijn gesloten en de bodemschuifspanning in de Nederijn
verschilde nauwelijks van nul. In de IJssel waren de schuifspanningen hoger dan in het
Pannerdensch Kanaal en de Nederrijn, met name in de linkerrivierhelft (de buitenbocht).
Desondanks waren de schuifspanningen veel lager dan tijdens de afvoergolf van januari 2004.
De hoogste schuifspanningen tijdens de afvoergolf van januari 2004 (circa 15 N/m 2 ) kwamen
voor in de linkerrivierhelft van het Pannerdensch Kanaal (de binnenbocht!). Vanaf daar nam de
schuifspanning geleidelijk af tot een waarde van circa 5 N/m 2 aan de randen van de rivier (fig.
45b). De onzekerheid van de berekende schuifspanningen bedraagt 20%. Opvallend in figuur 45b
zijn twee grote uitschieters, die sterk afwijken van de andere metingen.
Informatie over de schuifspanning in de Nederrijn en de IJssel tijdens de afvoergolf van januari
2004 kan alleen verkregen worden door inspectie van de globale schuifspanningskaarten die zijn
gemaakt op basis van de waterstandsmetingen (bijlage 16). Slechts twee trends komen duidelijk
naar voren. In de eerste plaats blijkt dat de schuifspanning groter was in de diepe buitenbochten
(terwijl bij hoogwater de schuifspanning het hoogste was in de binnenbocht van het Pannerdensch
Kanaal). In de tweede plaats blijkt dat de schuifspanning in het begin van de IJssel zeer groot was.
Dit is het gevolg van het grote verhang aan het begin van de IJssel. (Dit bedroeg gemiddeld 21
cm/km, terwijl het verhang in de rest van het studiegebied gemiddeld 11 cm/km bedroeg!)
Schuifspanning (N/m 2 )
5
4
3
2
1
Pan. Kanaal
Nederrijn
IJssel
0
-60 -30 0 30 60
Afstand t.o.v. de rivieras (m)
a
Schuifspanning (N/m 2 )
40
30
20
10
16-1-2004
19-1-2004
22-1-2004
26-1-2004
0
-60 -30 0 30 60
Afstand t.o.v. de rivieras (m)
b
Figuur 45
Laterale variatie in bodemschuifspanning op de IJsselkop. a) Pannerdensch Kanaal, Nederrijn
en IJssel tijdens de laagwatercondities in september 2004, b) Pannerdensch Kanaal tijdens de
hoogwatercondities in januari 2004. De twee waarden die sterk afwijken van de algemene
trend, zijn aangegeven met een sterretje.
32