Eigentijds rapport - Faculteit Geowetenschappen - Universiteit Utrecht

(fig. 46b). Figuur 46 rechtvaardigt ook de beslissing om bij de integratie van het bodemtransport
over de breedte van de rivier op basis van de multibeammetingen ervan uit te gaan dat buiten de
duinenstrook nauwelijks transport plaatsvond. Figuur 46a toont echter ook aan dat bij de integratie
van het bodemtransport over de breedte van de rivier op basis van de Delft Nile Samplermetingen
gevaar bestaat voor onderschatting als er geen Delft Nile Samplermeting is uitgevoerd op de
locatie van het maximum transport.
De methode van bodemtransportberekening uit de multibeammetingen verschilde op enkele
punten van de werkwijze die gevolgd is door Wilbers (2002) voor de Pannerdensche Kop. De versie
van DT2D (2.3) die Wilbers tot zijn beschikking had lokaliseerde duinen vanuit het uitgangspunt
dat 2 troggen minimaal een bepaalde afstand uit elkaar moesten liggen. In de praktijk betekende
dit dat hij een minimale duinlengte moest opgeven alvorens DT2D te kunnen draaien. De keus voor
deze minimale duinlengte was afhankelijk van de duinafmetingen in het studiegebied en varieerde
dus sterk van plaats tot plaats en in de tijd. Daarmee was er een groot verschil met het
minimumduinlengtecriterium van 1 meter dat gehanteerd is in dit rapport.
Een ander verschil tussen de methode van Wilbers en de methode gebruikt in dit rapport is het
minimum aantal punten waaruit een duin moest bestaan. Wilbers hanteerde 10 punten, hier is een
minimum van 3 punten gehanteerd (met de aanvullende voorwaarde dat er minimaal 1 punt per
meter duinlengte gemeten moet zijn) (zie §3.1.7). Wilbers’ criterium lijkt nauwkeuriger resultaten
op te leveren, maar dat is slechts schijn. Kleine duinen worden namelijk zelden bedekt door 10 of
meer punten, zodat Wilbers’ criterium onbedoeld vrijwel alle kleine duinen uit de dataset
verwijdert, waardoor de gemiddelde duinlengte overschat wordt. Dit betekent dat Wilbers’ methode
voor dezelfde dataset een grotere duinhoogte en ook een hoger transport oplevert dan de methode
die gevolgd is in dit rapport. Het verschil is alleen merkbaar als veel duinen in de dataset klein zijn
(korter dan 5 meter).
5.2 De invloed van afvoervariaties op het
sedimenttransport
Reeds in hoofdstuk 4 is gebleken dat het bodemtransport (zoals berekend uit de Delft Nile
Samplermetingen) en het zwevend transport sterk veranderden gedurende de hoogwaterperiode
van januari 2004. In figuur 47 is de variatie in transport onder invloed van afvoervariaties
samengevat. Daarbij zijn alle transporten omgerekend naar de eenheid kilogram per dag, omdat
de reeds berekende bodemtransporten (in m 3 /dag incl. poriën) niet direct vergelijkbaar zijn met de
berekende zwevend transporten (in m 3 /dag excl. poriën).
Uit figuur 47 blijkt dat het zwevend transport veel sterker reageerde op afvoervariaties dan het
bodemtransport. Voor het zwevend transport is er sprake van een positieve hysterese, waarbij het
transport voór de afvoerpiek veel groter was dan het transport erna (zie ook fig. 38). Een positieve
hysterese in zwevend transport wordt vaak toegeschreven aan het feit dat de schuifspanning
groter is voor de afvoerpiek dan erna. Dit was bijvoorbeeld het geval op de Pannerdensche Kop
(Kleinhans 2002). Voor de IJsselkop zijn er echter geen aanwijzingen dat de schuifspanning groter
was vóór de afvoerpiek dan erna (fig. 45). Misschien moet de positieve hysterese in zwevend
transport op de IJsselkop dus veeleer verklaard worden door niet-continue sedimentaanvoer van
bovenstrooms, misschien als gevolg van het grove bodemsediment (hoofdstuk 2). Het zwevend
transport op de IJsselkop was (zeker aan het begin van de afvoergolf) aanmerkelijk groter dan het
bodemtransport, zodat ook het totaal transport een positieve hysterese volgde (fig. 47).
Transport (x 1 mln kg/dag)
a: bodemtransport b: zwevend transport c: totaal transport
4
4
4
4
(=hystereseverloop)
3
3
3
3
2
2
2
2
1
1
1
1
0
0
0
0
0 1200 2400 0 1200 2400 0 1200 2400
Afvoer (m 3 /s)
Afvoer (m 3 /s)
Afvoer (m 3 /s)
Transport (x 1 mln kg/dag)
Figuur 47
De verandering van het bodemtransport (a), zwevend transport (b) en totaaltransport (c) in het
Pannerdensch Kanaal, onder invloed van de lokale rivierafvoer op basis van de metingen in januari
en september 2004. De onzekerheidsbalkjes lopen van 1 standaardfout onder het datapunt tot 1
standaardfout erboven.
34