1 - VU-DARE Home

142
satie»; ^) brandend van hartstocht dringt hij zoolang het
«heidendom» binnen, tol hij op de voorhoede van den
vijand stoot. Daarna wordt het zwaar geschut geplant,
om, al spelend op forten en bastions, des vijands troepen
te demoraliseeren.
Zulk een krachtdadig inwerken op het gevoel van den
te veroveren zondaar, de bekende en algemeene kunstgreep
van den Revivalist, geschiedt gewoonlijk door een aangrijpende
boeteprediking, die het zelfvertrouwen dermate
schokt, dat de overwinning zoo goed als verzekerd is.
Schitterend toch is in den regel het r?sultaat: «der Russchmerz
wird zum Russkampf, der Russkampf zum Russkrampf»;
2) ja niet zelden wordt een religieus terrorisme in
hel aanzijn geroepen: «kinderen en grijsaards werden vaak
lichamelijk door stuipachlige aandoeningen aangegrepen.
Mannen en vrouwen brulden 't plotseling overluid uit, of
braken uit in gillend geschreeuw. Sommigen vielen als
dood neder; anderen verzonken in een stil kermen. Dan
weder bedaarde 't gedruisch, en een diep zwaar ademhalen
werd gehoord.» ^)
Deze hysterische verschijnselen teekende WESLEY, die
daaraan een bovennatuurlijk karakter toeschreef, *) getrouw
in zijn Journal op, om alzoo den lezer gelegenheid te
geven zelf een oordeel te kunnen veilen. Gemakkelijk is
dit intusschen niet.
Vroeger oordeelden medici weleens dat het oorzakelijk
moment dezer exaltatietoestanden in anatomische afwijkingen
te zoeken was. ^) Thans daarentegen brengen
1) GiiEGoiiv, a. w., p. 177. — UNSWORTH, a. w., p. 74; If the Church always
stands on the defensive she will fail; she must carry llie war into the camp
of the enemy.
2) DiiESBACii, a. w., p. 215.
3) HOEKSTRA, a. w., p. 9.
4) STEVENS, a. w., II, p. 332.
5) Ibid., p. 335. ~ Cf. Dr. K. W. IDELER, Verschillende Vormen van den
godsdienstigen Waanzin, p. vil.