1 - VU-DARE Home

12
evenwel is het te verklaren, dat dit Scepticisme zich in
Engeland hoofdzakelijk als Indifferentisme vertoonde. Eerst
in Frankrijk zou het zaad, door de Engelsche Deïsten
uitgestrooid, een bodem vinden waaruit kon opwassen
de Vrijheidsboom der Revolutie. ')
Donker is hel tafereel van Engelands algemeenen toestand,
ons door een tijdgenoot voorgehouden. Bisschop
BuRNET, 2) vriend en kapelaan van WILLEM III, deelt in
zijn History of His Own Times bijzonderheden mede, die,
volgens andere schrijvers, heel de 18''^' eeuw karakteriseeren.
De lagere klasse was geheel onkundig ten opzichte
van de religie. Het beter deel der natie vond men onder
de handelslieden, tot welke categorie de Dissenters behoorden.
De adel was ongeleerd, een schande voor zijn
positie in de maatschappij. Nominaal nog tot de Staatskerk
hoorende, dreef hij den spot met religie en deugd.
De Engelsche geestelijkheid was traag en onverschillig. De
bisschoppen maakten zich wel druk met polemiseeren
tegen de ongeloovige Deïsten, doch bezochten zelden of
nooit hun diocesen. ^) De lagere geestelijkheid was lot
armoede en onkunde vervallen.
Onder de Dissenters stond het ielwat beter, doch velen
hunner predikers leefden slordig en onverschillig, meer
1) Door bisschop BUTLEII woixit dit Engelsch indifferentisme in dezer voege
beschreven: Christianity was not so much as a subject of inquii-y, and accoi'-
dingly they treat it as if, in the present age, this were an agreed point among
all i>eopIe of ted the pleasures of the world (BOGLI; and BENNI;TT, a. w.. Ill, p. 4).
2) Cf BOGUE and BENNETT, a. w., II, p. 351.
3) ABBEY voert het voorbeeld aan van bisschop HOADLY: for the whole six
years he held the bishopric of Bangor, he never once set foot within the diocese;
yet he was in the prime of life (Bij Dr. GIIEGORY, nandbook of Wesleyan
Methodist Polity and History, p. 111).