inventarisatierapport tink om e tsjerken - Provincie Fryslân

in beeld komt, en dat is het feit van de sterk toegenomen concurrentie op de accommodatiemarkt.
Niet alleen de bestaande dorpshuizen, multifunctionele centra en cafés in de dorpen
maken het lastig om een kerkgebouw ‘ook nog eens’ rendabel te exploiteren. Er is ook in
toenemende mate concurrentie van nog in gebruik zijnde kerken. Steeds meer
kerkrentmeesters weten hun financiële draagvlak te verbreden door (neven)ruimten te
verhuren voor allerlei activiteiten. Deze actieve kerkelijke gemeenten beschikken over de
benodigde vrijwilligers en bestuurskracht, door simpelweg te putten uit hun ledenbestand.
Daarmee staat een actieve kerkelijke gemeente op voorsprong.
Met deze zes kernpunten is de behoudsproblematiek in een notendop samen te vatten. Het
aantal kerkleden is in veel dorpen te klein om het geld op te kunnen brengen dat nodig is voor
gebruik en onderhoud. De financiële reserves raken op. Er zijn maar moeizaam vrijwilligers te
vinden. Laat staan vrijwilligers die bestuurlijke verantwoordelijkheid willen nemen. De
deskundigheid neemt af, terwijl de regelgeving alleen maar ingewikkelder wordt. Het is niet
makkelijk om voor al die vrijkomende kerkgebouwen een nieuwe functie te vinden binnen de
dorpsgemeenschappen. Vooral omdat er al heel veel kerkgebouwen zijn vrijgekomen en
herbestemd, waardoor de concurrentie op de accommodatiemarkt groot is.
HOOFDSTUK 1 Probleemstelling
Het is deze achtergrond, die het probleem zo nijpend maakt: wat kunnen we als samenleving
doen met de vele tientallen kerkgebouwen die de komende 10 jaar vrijkomen? ‘Er komt een
ramp op ons af’, aldus Sytse ten Hoeve in het rapport De oude kaart van Nederland
(Leeuwarden, februari 008), en dat besef schreeuwt om een Deltaplan.
1.5 Provinciaal beleid
Na het verschijnen van de Nota Erfgoed in 00 heeft de provincie Fryslân niet stilgezeten. De
problematiek van de leegkomende kerken bleef om aandacht vragen. Landelijk onderzoek
maakte in 008, het Jaar van het Religieus Erfgoed, duidelijk dat er statistisch bezien de
komende 10 jaar circa 100 kerkgebouwen in Fryslân hun functie voor de eredienst zullen
kwijtraken.
Het nieuwe College van Gedeputeerde Staten dat in 007 aantrad, heeft de nood hiervan
onderkend. In het Koersdocument, een soort ‘coalitieakkoord’ op provinciaal niveau, wordt
dan ook melding gemaakt van de kerken als onderdeel van het ‘Frysk eigene’: ‘Samen met de
gemeenten moeten initiatieven uit de regio worden ondersteund. Particulier initiatief om te
investeren in het onderhoud van het ‘Frysk eigene’, zoals de terpen, kerken, karakteristieke
boerderijen en authentieke bebouwing van dorpskernen, wordt gestimuleerd’.
Een jaar later werd het Wurkprogram Fryske Fiersichten 2009-2011 gepresenteerd. Daarin
worden 10 duurzame, vernieuwende en ‘Frysk eigene’ vergezichten centraal gesteld. Daarbij
wil de provincie inzetten op projecten ‘waarmee structurele langetermijneffecten voor de
provincie worden bewerkstelligd, vernieuwingen tot stand worden gebracht en waarmee het
Frysk eigene van de provincie wordt versterkt’.
Als derde op de lijst van Fiersichten wordt het Deltaplan Fryske Tsjerken genoemd: een
bundeling van voorstellen die betrekking hebben op de instandhouding en het gebruik van
kerkgebouwen in Fryslân. Onderhavige rapportage kan dan ook gelezen worden als
bouwsteen voor de verdere ontwikkeling van het Deltaplan.
1.6 Gemeentelijk beleid
Waar de provincie Fryslân bezig is om beleid te ontwikkelen voor de instandhouding van de
kerkgebouwen, valt op dat de Friese gemeenten betrekkelijk weinig doen op dit punt (zie
bijlage ). Wat in Fryslân ontbreekt (en overigens ook in vele andere provincies), is een
aanvullende provinciale en gemeentelijke waardebepaling van de kerkgebouwen.
10