inventarisatierapport tink om e tsjerken - Provincie Fryslân

Naar aanleiding van de eerste resultaten van de enquête is een eerste selectie gemaakt.
Besloten werd om de focus te richten op de grootste probleemgroep van kerkgebouwen met
een bouwkundig- of een draagvlakprobleem, en om de kerkgebouwen die al aan het kerkelijk
gebruik onttrokken zijn, niet verder te onderzoeken. In die groep heeft het probleem - van
dreigende leegstand in de komende jaren - zich in zekere zin al ‘opgelost’.
In de tweede fase is nader onderzoek verricht. Eerst naar 1 kerkgebouwen waarvan de
eigenaar aangaf dat de bouwkundige conditie te wensen overlaat. Dit deel van het onderzoek
is uitgevoerd door de stichtingen Monumentenwacht en Behoud Kerkelijke Gebouwen
Friesland. Van iedere kerk is bekeken hoeveel geld er de komende 6 jaar nodig is om het
gebouw in goede conditie 1 te brengen. Parallel aan dit onderzoek is door de stichting
Doarpswurk gekeken naar de aanwezigheid van andere voorzieningen (dorpshuizen,
multifunctionele centra) en naar het bestuurlijke draagvlak in 18 dorpen waar blijkens de
enquête mogelijk een (of meer) kerkgebouw(en) vrijkomen. Daarnaast heeft het Steunpunt
Monumentenzorg Friesland geïnventariseerd welke inspanningen de overheden de laatste
tijd hebben gepleegd om het religieus erfgoed in stand te houden (bijlage ).
HOOFDSTUK 1 Probleemstelling
Op basis van de informatie uit de eerste twee fasen is in de derde fase, die van de analyse,
gekeken welke conclusies uit deze deelonderzoeken getrokken kunnen worden. In deze derde
fase kwam ook het onderwerp gebruikspotentieel van de vrijkomende kerken in beeld. Wat
valt er te zeggen over het mogelijke gebruik in de toekomst?
In de vierde fase van het onderzoek werd het eindrapport geschreven, dat conclusies bevat
maar geen aanbevelingen, zoals uitdrukkelijk in de opdracht van de Provincie Fryslân is
bepaald. Nadrukkelijk moet worden opgemerkt, dat in de deelonderzoeken niet álle
kerkgebouwen zijn onderzocht. Elk deel kent zijn eigen onderzoeksgroep (tabel 1). Dit
betekent dat niet alle onderzoeksgroepen van dezelfde grootte zijn of anderszins
vergelijkbaar. Mede daarom zijn de onderzoeksgegevens uit de diverse onderzoeksgroepen
niet allemaal te extrapoleren naar de totale groep van 770 kerkgebouwen. Ieder hoofdstuk
begint met een toelichting over de samenstelling van de onderzoeksgroep en de mate waarin
de verkregen informatie is te extrapoleren naar het totale bestand.
Aantal kerken
Totale bestand aan kerkgebouwen 770
Groep A: in kerkelijk gebruik 550
Respons vanuit groep A op enquête
59
Groep B: buiten kerkelijk gebruik
0
Respons vanuit groep B op enquête
15
H: Bouwkundige conditie (selectie uit groep A)
1
H: Cultuurhistorische waarde (selectie groep A)
55
H5: Kerkelijk draagvlak (hele responsgroep A) 59
H6: Maatschappelijk draagvlak (selectie groep A) 18
Tabel 1: Overzicht onderzoeksgroepen (deelselecties)
In dit rapport worden eerst de algemene gegevens over het Friese kerkenbestand
weergegeven (hoofdstuk ). In hoofdstuk wordt een beeld geschetst van de bouwkundige
conditie van de kerken en van de onderhoudsbehoefte en de restauratie-achterstand. In
hoofdstuk is de cultuurhistorische waarde van (een deel van) de kerken aangegeven, en
wordt dit in relatie gebracht tot de bouwkundige conditie. In hoofdstuk 5 wordt een beeld van
het kerkelijk draagvlak geschetst, ook in relatie met de eerder behandelde aspecten:
bouwkundige conditie en cultuurhistorische waarde. Zo worden in elk hoofdstuk
dwarsverbanden gelegd met de daarvoor geïnventariseerde gegevens. Dat geldt ook voor het
maatschappelijk draagvlak (hoofdstuk 6). In hoofdstuk 7 wordt ingegaan op het
gebruikspotentieel van de kerken die vrijkomen, gerelateerd aan (belemmerende) factoren.
In elk hoofdstuk worden deelconclusies getrokken, die in het slothoofdstuk tot eindconclusies
leiden.
1
1
In de praktijk heeft niet iedere eigenaar de middelen beschikbaar om het gebouw continue in goede
conditie te houden. Veel eigenaren nemen genoegen met “sober en doelmatig” onderhoud, zodat het
gebouw in ieder geval wind- en waterdicht is.