inventarisatierapport tink om e tsjerken - Provincie Fryslân

Voorwoord
Tink om ús tsjerken
Foarwurd
Tink om ús tsjerken
Voortdurend spannen we ons allemaal in om ons huis, onze
omgeving, ons dorp en onze stad een plek te laten zijn waar we
graag wonen, werken en onze vrije tijd doorbrengen. Daar
gaan we natuurlijk mee door. Maar nu is het dringend tijd om
extra aandacht te geven aan een heel bijzonder onderdeel van
ons Friese landschap, de kerkgebouwen.
Wy allegearre dogge hieltyd wer alle war om de wrâld om ús
hinne, ús stêd, ús doarp, ús hûs in plak wêze te litten dêr’t wy
mei nocht en wille wenje, wurkje en ús frije tiid trochbringe. Dêr
geane wy fansels fierder mei. Mar no driuwt de tiid om ekstra
omtinken te jaan oan in o sa bysûnder ûnderdiel fan ús Fryske
lânskip, de tsjerkgebouwen.
Dat is de onontkoombare conclusie in het rapport waarvan u nu
de eerste bladzij leest en dat niet voor niets de naam draagt van
“Tink om ’e tsjerken”.
Dat is de ûnûntkombere konklúzje fan it rapport dêr’t jo no de
earste side fan lêze en dat net samar de namme “Tink om ’e
tsjerken” draacht.
Het rapport is in opdracht van de provincie Fryslân opgesteld
door de Stichting Alde Fryske Tsjerken die daarvoor een
samenwerkingsverband is aangegaan met het Steunpunt
Monumentenzorg, Stichting Behoud Kerkelijke Gebouwen
Friesland, Monumenten-wacht en Doarpswurk en onze
provinciale afdeling Beleids- en Geo-informatie.
It rapport is yn opdracht fan de provinsje Fryslân opsteld troch
de Stichting Âlde Fryske Tsjerken dy’t mei dat doel in
gearwurkingsferbân oangien is mei it Steunpunt Monumenten
zorg, Stichting Behoud Kerkelijke Gebouwen Friesland, Monumentenwacht,
Doarpswurk en ús eigen provinsjale ôfdieling
Belieds- en Geo-ynformaasje.
Zij hebben meer dan 770 Friese kerkgebouwen geïnventariseerd.
Nergens anders in Europa vind je zoveel en zulke
bijzondere kerken gemiddeld per oppervlakte. En we zijn er
trots op!
Het rapport toont aan dat rond de 100 kerkgebouwen de
komende jaren hun kerkelijke bestemming dreigen te verliezen.
Verder toont het aan dat er nog 191 kerkgebouwen zijn met
een restauratie-achterstand van bijna 7 miljoen euro. Ook laat
het zien dat ongeveer 00 eigenaren binnen 10 jaar de
instandhoudingskosten niet meer kunnen betalen.
Onze kerkgebouwen luiden dus de noodklok. Áls we ze willen
behouden, dan zullen we samen moeten bepalen welke waarde
de dorps- en stadskerken voor ons hebben, zullen we daarna
samen de kerkgebouwen een goede ondersteuning of
(misschien nieuwe of een aanvullende) functie moeten geven
en zullen we samen de schouders onder restauratie en
onderhoud moeten zetten. Rijk, provincie, gemeenten,
monumentenorganisaties, net zo goed als inwoners en
plaatselijke bedrijven. Een gezamenlijke aanpak van onderop,
anders lukt het niet.
Samen met u die dit leest en liefst met zo veel mogelijk anderen
willen we een Deltaplan voor behoud van onze Fryske Tsjerken
opstellen en tot uitvoering laten komen. Voor een goed
deltaplan is eerst en vooral informatie nodig. Die informatie
hebben we nu met dit rapport. Op grond hiervan kunnen we
goed onderbouwde keuzes maken zodat we ook met het oog
op de toekomst kunnen zeggen: “We hawwe goed om ’e
tsjerken tocht” .
Hja hawwe mear as 770 Fryske tsjerkgebouwen ynventarisearre.
Der is gjin oar plak yn Europa dêr’t safolle en sokke bysûndere
tsjerken sa ticht byinoar steane. En wy binne dêr grutsk op!
It rapport lit sjen dat om-ende-by hûndert tsjerkgebouwen it
gefaar rinne om harren funksje fan tsjerke de kommende jierren
kwyt te reitsjen. It lit ek sjen dat der noch 191 tsjerkgebouwen
binne dy’t noch foar hast 7 miljoen euro opknapt wurde
moatte en ek dat sa’n twahûndert eigners oer tsien jier of
minder de ûnderhâldskosten net mear betelje kinne.
Ús tsjerkgebouwen liede dus de needklok. As wy dy gebouwen
hâlde wolle, dan sille wy mei-inoar bepale moatte wat de
doarps- en stedstsjerken ús wurdich binne, sille wy dêrnei de
tsjerkgebouwen goed stypje moatte of in (miskien nije en
oanfoljende ) funksje jaan moatte en sille wy mei-inoar de
skouders ûnder de restauraasje en it ûnderhâld sette moatte.
Ryk, provinsje, gemeenten en monuminte-organisaasjes, mar
ynwenners en pleatslike bedriuwen allyksa. In mienskiplike
oanpak fan ûnderop, oars slagget it net.
Yn oparbeidzjen mei jo dy’t dit lêze en leafst mei safolle mooglik
oaren wolle wy in deltaplan foar behâld fan ús Fryske tsjerken
opstelle en dat ek ta útfiering komme litte wolle. Foar in goed
deltaplan is yn it foarste plak benammen ynformaasje fanneden.
Dy ynformaasje hawwe wy no mei dit rapport. Op grûn dêrfan
kinne wy in goed trochtochte kar meitsje, dat wy kinne ek mei
it each op de takomst sizze “Wy hawwe goed om ’e tsjerken
tocht”.
Jannewietske de Vries,
Gedeputeerde.
Jannewietske de Vries,
Deputearre.