inventarisatierapport tink om e tsjerken - Provincie Fryslân

HOOFDSTUK 6 Maatschappelijk Draagvlak
vrijkomt voor herbestemming;
- sprake van kleine kerkjes met een grote cultuurhistorische waarde;
- sprake van relatief grote restauratie-achterstand.
Slotsom
In het kader van het maatschappelijk draagvlak, lijkt het voor de hand te liggen dat als een
kerk vrij komt deze zou kunnen worden herbestemd voor een andere openbare functie op
sociaal-cultureel vlak, oftewel dorpshuis of multifunctioneel centrum. Van de (‘risico’)groep
van eigenaren die denken dat de kans ‘zeer klein’ tot ‘matig’ is dat hun gebouw over 10 jaar
nog in gebruik is voor de eredienst, zou voor 16 kerken in Fryslân een herbestemming tot
dorpshuis een optie kunnen zijn. Gezien de andere restricties die er nog bij deze 16 kerken
spelen (geringe bestuurskracht, klein bestuurlijk-organisatorisch potentieel, grote
cultuurhistorische waarde, relatief grote restauratie-achterstand), zou wellicht in 8 kerken in
Fryslân nog een dorpshuis gerealiseerd kunnen worden. Hoewel afstemming en samenwerking
mogelijk is tussen kerk en dorpshuis, lijkt het structureel herbestemmen van vrijkomende
kerken tot dorpshuis geen reële optie. Nevengebruik van kerkgebouwen vindt steeds meer
plaats (crèches, zalenverhuur), maar het is niet waarschijnlijk dat hiermee een substantieel
deel van de instandhoudingkosten opgebracht kan worden.
Kerken en dorpshuizen
Kerkgebouwen begeven zich op dezelfde markt als dorpshuizen en kunnen in die
zin concurrenten van elkaar zijn. Beide bieden zich aan als vergaderlocatie en als
podium voor (culturele) activiteiten. Het is een economische wetmatigheid dat de
prijzen dalen als er te veel concurrentie is. Dat is niet goed voor de exploitatie van
zowel het dorpshuis als het kerkgebouw. In de wereld van de dorpshuizen is dan ook
niet iedereen even blij met al die vrijkomende kerkgebouwen, die zich mogelijk op
dezelfde markt gaan bewegen.
In de afgelopen decennia is door de overheden fors geïnvesteerd in dorpshuizen. De
kerkgebouwen die in deze zelfde periode vanwege de secularisatie hun
oorspronkelijke functie verloren hebben, zijn opvallend genoeg maar zelden
herbestemd tot dorpshuis. Dat is eigenlijk alleen gebeurd in Oldetrijne, Reitsum,
Rotstergaast en Tijnje.
In Warns is een kerk overgenomen door een particulier en omgebouwd tot theater
annex dorps-cultuurhuis. Enkele andere kerken zijn omgevormd tot cultureel
centrum zoals De Bidler in Wergea en de Groate Kerk in Sint Jacobiparochie.
Er zijn voorbeelden bekend van dorpen waar met de inwoners is gesproken over
de herbestemming van kerk tot dorpshuis, en waar men er uiteindelijk toch voor
gekozen heeft om dat niet te doen. In Edens/Iens is nabij het kerkje een geheel
nieuw dorpshuisje neergezet. In Baaijum is ervoor gekozen het dorpshuis (in een
voormalig schoolgebouwtje) te verbouwen, in plaats van de hervormde kerk over te
nemen en voor dit doel te gebruiken. In Oostrum wil het dorp een dorpshuis nabij
het evenemententerrein, hoe zeer de gemeente Dongeradeel en de Stichting Alde
Fryske Tsjerken ook aandringen om hiervoor de kerk te gebruiken. In Wier wil het
dorpshuis Ald Skoalle ‘verhuizen’ naar nieuwbouw bij het kaatsveld om een
gezamenlijke exploitatie met de kaatskantine te bereiken, waar de Stichting Alde
Fryske Tsjerken juist pleit om het dorpshuis op de huidige locatie naast de kerk te
ontwikkelen in onderlinge samenwerking. Kerk en dorpshuis hoeven elkaar namelijk
helemaal niet te beconcurreren, maar kunnen juist aanvullend op elkaar
programmeren. Dorpshuizen programmeren meer gericht op het ‘gewone volk’;
9