inventarisatierapport tink om e tsjerken - Provincie Fryslân

HOOFDSTUK 8 Conclusies
restauratieachterstand relatief groter is bij kerken met een kerkhof en een belangwekkend
interieur, (b)lijkt logisch. Eerder werd al geconstateerd dat de restauratieachterstand groter
is naarmate de cultuurhistorische waarde hoger is. De aanwezigheid van een waardevol
interieur is daar een onderdeel van. Echter, ook de aanwezigheid van een kerkhof lijkt de
achterstand te vergoten. Bevestigd wordt wel dat de aanwezigheid van een waardevol
interieur en een kerkhof als een belemmerende en (dus ook) kostenverhogende factor moeten
worden gezien.
Voor de mogelijk vrijkomende kerken geldt dat de monumentale waarde
gelijk opgaat met de aanwezigheid van een kerkhof en/of waardevol
interieur
Gesteld kan worden dat van de groep van 180 kerken voor het gebruikspotentieel die een
hoge architectonische waarde hebben, 9% een kerkhof heeft (aangrenzend en rondom),
7% een waardevol interieur heeft en 6% (belemmerende) omgevingsfactoren kent. Van de
kerken die een interieur met hoge waarde hebben, heeft 80% een kerkhof (aangrenzend en
rondom), 70% een waardevol interieur volgens de kerkeigenaar en 6% (belemmerende)
omgevingsfactoren. Van de kerken die een kerkhof (aangrenzend en rondom) hebben, is het
interieur in 8% van de gevallen van hoge waarde, in 1% ‘gemiddeld’ en in 1% van ‘lage’
waarde. Van de kerken die volgens de eigenaren een belangwekkend interieur hebben, is
volgens de ‘experts’ het interieur in 1% van de gevallen ook van hoge waarde, in 0%
‘gemiddeld’ en 19% van ‘lage’ waarde. Bij de groep gebruikspotentieel van 180 kerken, zijn
deze percentages respectievelijk 6%, % en 0%. De eigenaren lijken het interieur van hun
kerk dus belangwekkender te vinden of hechten er meer ‘belevingswaarde’ aan dan de
‘experts’ aan het gebouw toekennen op grond van monumentale waarden van het interieur.
Samenvatting
Hoe staan de kerken er in Fryslân (bouwkundig) bij, en wat zijn daarbij de
eventuele restauratie-achterstanden?
De algehele bouwkundige conditie van de historische Friese kerk is ‘redelijk’. Met groot onderhoud
zijn deze kerken in goede staat te houden of te brengen, waarbij veelal herstel of
een (deel)restauratie nodig is. Dit wil niet zeggen dat er niets nodig is om het in die redelijke
staat te houden of in betere staat te brengen. Over de gehele linie genomen staan
de rijksmonumenten er bouwkundig iets beter voor dan de niet-rijksmonumenten. In het algemeen
is het met de bouwkundige conditie iets minder gesteld bij de doopsgezinde,
rooms-katholieke en (PKN) gereformeerde kerken.
De instandhoudingbehoefte van alle kerken in Fryslân waarin nog ‘gekerkt’ wordt, is € 55,
miljoen in 6 jaar. De instandhoudingbehoefte ligt bij de rijksmonumenten hoger, met een
belangrijk deel (18%) in de duurdere restauraties van boven de € 00.000). Om de nietrijksmonumenten
in stand te houden zijn kleinere bedragen nodig (60% < € 100.000). De
kleinere doopsgezinde en ‘overige’ kerken vergen duidelijk minder aan instandhouding dan
de grotere hervormde kerken. De echt grotere rooms-katholieke kerken hebben een
significant grotere instandhoudingbehoefte. De instandhoudingbehoefte is bij 7% van de
rijksmonumenten en bij 96% van de niet-rijksmonumenten met minder dan € 00.000
per kerk in 6 jaar te realiseren. Voor wat de rijksmonumenten betreft is de instandhoudingbehoefte
en de restauratie-achterstand op een enkel geval na, op te lossen met de ’opgerekte’
financiële mogelijkheden in de BRIM voor wat betreft het rijksdeel (65% subsidie). Het eigen
aandeel van de kerkeigenaren - de niet gesubsidieerde subsidiabele kosten (5%) en de nietsubsidiabele
kosten – blijft daarbij problematisch. Hoewel er relatief gezien minder geld nodig
is voor de niet-rijksmonumenten, is de financiële situatie voor deze groep nog minder
rooskleurig aangezien daar geen rijksmiddelen tegenover staan en vrijwel geen middelen van
de locale en provinciale overheid.
67