inventarisatierapport tink om e tsjerken - Provincie Fryslân

HOOFDSTUK 9 Drie voorbeelden uit de praktijk
Case-study 3: de Van Harenskerk in Sint Annaparochie (Het Bildt)
De Protestantse Gemeente te Sint Annaparochie heeft er bij de fusie in 00 voor gekozen om
op langere termijn verder te gaan met één kerkgebouw, de (voormalige gereformeerde)
Gideonskerk (195). De kerkrentmeesters willen de veel oudere (voormalige hervormde) Van
Harenskerk (168) op korte termijn al onderbrengen in een stichting die los van de kerkelijke
gemeente staat. ‘Het grote probleem is: wat móet je met dat gebouw?’
Toen de Gereformeerde Kerk van Sint Annaparochie (1100 leden) in 00 fuseerde met de
Hervormde Gemeente (50 leden), telden ze samen nog 150 zielen. Inmiddels is dat aantal
met honderd gezakt. Gezien deze getalsverhoudingen lag de keuze voor de Gideonskerk voor
de hand, mede ook vanwege het grotere bijgebouw (De Bining) bij de Gideonskerk. Het
minder grote bijgebouw van de Van Harenskerk (De Schakel) is inmiddels verkocht aan een
woningcorporatie en heeft een nieuwe bestemming gekregen.
De diensten in de Gideonskerk worden wekelijks bezocht door 150 tot 00 mensen. De
Protestantse Gemeente heeft anderhalve predikantsplaats en een kerkelijk werker in dienst
voor 60%. Dat geeft al aan dat de financiën niet de directe reden zijn om de Van Harenskerk
af te stoten. ‘Het is de verantwoordelijkheid voor twee gebouwen waar we vanaf willen’, legt
kerkrentmeester Teake Brandsma uit.
De Van Harenskerk wordt nog maar een paar keer per jaar gebruikt, met name tijdens de
zomermaanden, de bid- en dankstond voor gewas en arbeid, de Kerstnachtdienst en voor
enkele zangdiensten op zondagavond. ‘We hebben bij de fusie afgesproken dat we beide
gebouwen tien jaar zouden aanhouden’, zegt Brandsma. ‘Maar wat moet je met een gebouw
als er maar zo weinig in gebeurt?’
De discussie over de toekomst van de Van Harenskerk is in een stroomversnelling gekomen
toen een groepje gemeenteleden zich sterk wilde maken om het achttiende-eeuwse Radekerorgel
in oude luister te herstellen. Het oorspronkelijke pijpwerk van dit orgel is ooit verkocht
toen er geen geld was voor een hoogstnoodzakelijke restauratie. Op dit moment ligt het
pijpwerk opgeslagen bij orgelbouwer Reil in Heerde. ‘Voor het herstel van het orgel is 50.000
euro nodig. Als kerkrentmeesters vinden we dat daar niet zo maar toe besloten kan worden,
zonder eerst over de toekomst van de Van Harenskerk te spreken. De kerkenraad wil daar in
de herfst van dit jaar een beslissing over nemen. Ik verwacht dat gekozen wordt voor
overdracht aan een dorpsstichting, óf overdracht aan de Stichting Alde Fryske Tsjerken.’
Als de Van Harenskerk in een stichting wordt ondergebracht, willen de kerkrentmeesters
bedingen dat de kerk nog een keer of 15 per jaar kan worden teruggehuurd voor trouwerijen
en begrafenissen en voor een aantal kerkdiensten. Het gebouw moet dan ook in de huidige
staat blijven bestaan, en mag dus niet worden omgebouwd tot woning of bedrijfspand. De
belangrijkste reden om het gebouw af te stoten, is dat de kerkenraad van de
verantwoordelijkheid en de risico’s af wil van twee gebouwen. ‘Het onderhoud wordt nu nog
zo veel mogelijk gedaan door vrijwilligers. Deze zomer hebben we met elkaar nog de vloer
geverfd. Met zo’n oud gebouw is er altijd wat.’
Rond de Van Harenskerk functioneert een vrij actieve ‘commissie open deuren’. Daarin zijn ook
verschillende dorpelingen actief die geen kerklid zijn. Zij verzorgen de openstelling op
zaterdagmiddag, organiseren acties (zoals recent nog voor de aanschaf van nieuwe lopers in
de kerk), werven donateurs en proberen in het algemeen belangstelling te wekken voor de
Van Harenskerk. ‘De verhouding tussen de kerkrentmeesters en deze commissie is een tijdje
verstoord geweest’, zegt Brandsma. ‘De laatste twee jaar gaat het gelukkig weer een stuk
beter. Of de commissieleden bereid zijn om verder te werken onder de vlag van een stichting?
Daar is nog niet over gesproken. Ons uitgangspunt is wel dat de kerk zo breed mogelijk
gedragen moet worden door het dorp. Vandaar ook dat we contact hebben opgenomen met
plaatselijk belang.’
Plaatselijk belang Sint Annaparochie telt 50 leden, die elk 5 euro per jaar betalen. Voorzitter
79