inventarisatierapport tink om e tsjerken - Provincie Fryslân

9
HOOFDSTUK Drie voorbeelden uit de praktijk
Case-study 1
Hervormde Kerk Jirnsum (Boarnsterhim)
De hervormde kerk van Jirnsum wordt per 1 januari 010 buiten gebruik gesteld. Het uit 1878
daterende gebouw, dat voorzien is van een gaaf en zeer rijk negentiende-eeuws interieur en
een fraai Van Dam-orgel, wordt vermoedelijk verkocht. Plannen om er een andere
bestemming aan te geven, zijn er nog niet. ‘Wie het weet, mag het zeggen.’
De Hervormde Gemeente Jirnsum is formeel nog steeds een zelfstandige gemeente, die dus
ook een eigen kerkenraad heeft. Die bestaat op dit moment uit één persoon. In de praktijk
wordt al jaren samengewerkt met de zustergemeenten van Húns-Leons, Mantgum-Skillaerd,
Dearsum en Raerd-Poppenwier (in totaal 15 leden). De predikant, die gezamenlijk betaald
wordt en een aanstelling voor 50 procent heeft (en in Reduzum-Friens-Idaerd nog eens 50
procent), preekt bij toerbeurt in de verschillende dorpen.
Op papier telt de Hervormde Gemeente Jirnsum 5 leden. Bij de kerkdiensten, die 8 keer per
jaar worden gehouden (een keer per maand, als tweede dienst van de predikant om 11.00 uur,
behalve in de lange zomerperiode) komen er hooguit 1 kerkgangers, waarvan of 5 uit
buurdorpen. Dat aantal is inclusief de predikant, de organist en diaken Sake Weiland, die
tevens als koster functioneert.
Weiland is al geruime tijd het enige kerkenraadslid in functie. In februari 008 heeft hij alle
leden uitgenodigd voor een gemeenteavond. ‘Bij die gelegenheid besloten de twaalf
aanwezigen een punt te zetten achter het zelfstandig voortbestaan en te fuseren. Niet met
het veel grotere buurdorp Grou, waar overigens de meeste gereformeerde Jirnsumers ter
kerke gaan, maar met Raerd-Poppenwier.’
De streekgemeente die daarmee ontstaat, neemt de hele boel in Jirnsum over, legt Weiland
uit. ‘Kerkgebouw, pastorie (een bungalow uit de jaren zeventig die verhuurd wordt), kapitaal
én landerijen.’ Dit is behoudens goedkeuring van de kerkelijke instanties.
De Jirnsumer hervormden is verteld dat er na 1 januari 010 geen diensten meer in hun
gebouw gehouden zullen worden, en dat kerk en pastorie op termijn vermoedelijk verkocht
zullen worden. ‘Het is niet anders’, berust Weiland. ‘Had ik niet in de kerkenraad gezeten,
dan was ik ook al niet meer gegaan. Na de fusie zien ze mij niet meer in de kerk; die tijd is
gewoon voorbij.’
Financieel zou de Hervormde Gemeente Jirnsum het best nog een tijdje kunnen redden, weet
Weiland. ‘Geld is in Jirnsum, dankzij de opbrengsten uit de bezittingen, het probleem niet.
Maar de realiteit is dat er amper mensen in de kerk komen. Voor die acht tot twaalf mensen
laat je niet een predikant komen.’
Vanwege het beperkte gebruik van het kerkgebouw vindt er al jaren ook maar heel minimaal
onderhoud plaats. ‘De laatste kerkrentmeester, de heer Nugteren, heeft er altijd voor gezorgd
dat het gebouw er keurig bijstaat. Maar hij is nu op hoge leeftijd en al geruime tijd uit de
kerkenraad. Inmiddels mag er aan het interieur hier en daar wel wat gebeuren. Maar voor wie
doe je het nog?’
De kerk als ziel van het dorp? Voor Jirnsum gaat dat volgens Weiland niet op. ‘Dat is gewoon
niet zo. Rond het voetbalveld is het ’s zondags drukker. Ik roep al jaren dat er iets moet
gebeuren. Er is wel iemand – geen kerklid overigens - die het gras rond de kerk maait. En
iedereen vindt ook dat de vlag in top moet als er feest is. En ik word ook wel gewaarschuwd
als de klok stilstaat. Maar verder onderneemt niemand actie.’
‘Als de kerk gesloopt zou worden? Ja, dán krijg ik vermoedelijk iedereen over me heen. Maar
nu is er niemand die een idee heeft. Een jaar of vier geleden was er op meerdere locaties een
71