inventarisatierapport tink om e tsjerken - Provincie Fryslân

2
HOOFDSTUK Algemene gegevens
2.1 Onderzoekskader
De provincie Fryslân telt anno 009 precies 770 kerkgebouwen op haar grondgebied (zie voor
een complete opsomming bijlage 1). Het gaat in dit onderzoek om gebouwen die voor
religieus gebruik gebouwd zijn. Daarmee is meteen al een eerste beperking aangegeven. De
‘succeskerk’ van ds. Bottenbley in Drachten valt bijvoorbeeld buiten het onderzoekskader,
want die is gevestigd in een voormalig garagepand. Zo zijn er nog veel meer kerkelijke
gemeenschappen gevestigd in panden die oorspronkelijk niet als kerk gebouwd zijn. Al deze
kerken worden in dit onderzoek niet meegeteld. Ook de kerkgebouwen die op enig moment
in de tijd gesloopt zijn, vallen buiten het kader van dit onderzoek (zie bijlage ).
Van de 770 kerkgebouwen die voor kerkelijk gebruik gebouwd zijn, is vastgesteld in welke
periode ze gebouwd zijn (tabel ). In absolute cijfers kent deze provincie vooral kerken uit de
periode 1850–190.
Kerk w.v. RM SAFT (RM) vm kerk(overig) w.v. RM Totaal
Middeleeuwen (voor 1580) 9 9 6 7 5 16
Na de Reformatie (1580 – 1850) 106 10 1 1 1 19
Jonge Bouwkunst (1850 – 190) 18 80 18 1 6
Wederopbouw (195 – 1960) 50 1 6
Nieuwe Tijd (1960 – heden) 8 86
Totaal 551 77 38 181 1 770
Tabel 2: Alle kerken naar bouwperiode; RM=Rijksmonument; vm=voormalig
Volgens het rijksmonumentenregister telt Fryslân in totaal 8 rijksmonumenten in de CBScategorie
(kerkgebouwen) en 5 in de CBS-categorie (kerkelijke onderdelen zoals orgels,
pastorieën en kerkhoven). Als alleen naar de kerkgebouwen wordt gekeken, bedraagt het
totale aantal rijksmonumentale kerken 346. Van de Rijksmonumentale kerken zijn er nog 77
in gebruik als kerk, 8 overgedragen aan de Stichting Alde Fryske Tsjerken en nog eens 1
aan het kerkelijk gebruik onttrokken. Die laatste kerken hebben dus ook een andere
bestemming gekregen.
Fryslân telt ten opzichte van de min of meer vergelijkbare provincie Groningen relatief meer
Rijksmonumenten (6 tegenover ).
2.2 Andere bestemmingen
Van de 770 kerkgebouwen die voor religieuze doeleinden gebouwd zijn, hebben er 19 een
andere dan een kerkelijke bestemming gekregen. Dat is niet een ontwikkeling van de
afgelopen jaren, maar een proces dat al eeuwen gaande is. Ook al deze kerkgebouwen vallen
buiten het kader van dit onderzoek. Op deze plek wordt kort genoemd wat er te zeggen is
over de leegstand c.q. de huidige functie.
Volgens het rapport De oude kaart van Nederland; leegstand en herbestemming in Fryslân
(Leeuwarden, februari 008) bedraagt het aantal leegstaande kerkgebouwen vijftig. Het
rapport noemt deze gebouwen echter niet met naam en toenaam. De provinciale afdeling
Beleids- en Geo Informatie (BGI) komt op basis van eigen onderzoek uit op 1 kerkgebouwen
die leegstaan of gebruikt worden voor opslag en kerkgebouwen waarvan de huidige
bestemming onbekend is (tabel ; zie ook bijlage 1).
15