Leren navigeren deelrapport 1 - Gemeenteraad Almere

Afsluiting en samenvatting
Op verzoek van de gemeenteraad is de
Rekenkamer een onderzoek gestart naar de
ontwikkeling van indicatoren bij het Collegewerkplan
2006-2010. Het Collegewerkplan is
onderdeel van de Planning & Control-cyclus van
de gemeente Almere en richtinggevend voor onder
andere de programmabegroting. De Rekenkamer
heeft het onderzoeksproces opgedeeld in twee
fasen. De eerste fase richt zich op het instrument
van prestatiemeting als onderdeel van prestatiemanagement.
Dit rapport is het verslag van deze
eerste onderzoeksfase en daarmee een deelrapport
in een onderzoeksproces dat loopt.
De Rekenkamer heeft dit rapport gemaakt
vanuit de overtuiging dat het van belang is eerst
te komen tot de kern van het vraagstuk, om
van daaruit te werken aan een oplossing. In het
eerste hoofdstuk is de Rekenkamer gestart met
het formuleren van voorwaarden waaraan ‘een
goede indicator’ moet voldoen. Verder zijn drie
doelstellingen geformuleerd die het instrument
volgens de Rekenkamer zou moeten dienen.
In het laatste hoofdstuk zijn de voorwaarden
aangevuld en is het instrument aan de geformuleerde
doelstellingen getoetst. De Rekenkamer
concludeert dat prestatiemeting over de gehele
linie van de programmabegroting niet erg zinvol
lijkt te zijn en dat indicatoren slechts in beperkte
mate de doelstellingen van de raad met betrekking
tot prestatieverbetering, politieke en publieke
verantwoording invullen. De Rekenkamer heeft
vervolgens, gegeven de geconstateerde beperkingen,
in hoofdstuk 6 drie alternatieve routes voor het
vervolg van het onderzoek geschetst.
In dit deelonderzoek heeft de Rekenkamer veel
informatie verzameld. De Rekenkamer heeft
daarbij ook veel informatie verkregen die misschien
niet direct met het oorspronkelijke doel van het
onderzoek samen lijkt te hangen. Deze informatie
gaat vooral over het gebruik van het instrument.
Eén van de deskundigen vatte dit samen als:
‘Het gebruik is aanmerkelijk belangrijker dan de
indicatoren zelf.’ Aan het eind van dit rapport vat
de Rekenkamer de informatie over het werken met
indicatoren die uit alle papers en interviews naar
voren is gekomen samen door deze informatie nog
eens af te zetten tegen de oorspronkelijk gekozen
invalshoeken (hoofdstuk 1). Hierbij is het volgende
samenvattende beeld ontstaan:
Figuur 1: ‘De propeller’ houdt instrument, systeem en
gebruik bij elkaar.
Het eerste blad van deze propeller sluit aan op ‘het
instrument’ (meten ≠ weten), het linker propellerblad
op ‘het Planning & Control systeem’
(SMART ≠ intelligent) het rechter propellerblad op
‘de bestuurlijke en organisatiecultuur’ (afrekenen
≠ verantwoorden). Deze invalshoeken zijn de
verbindende schakels in dit rapport.
In het eerste hoofdstuk schetste de Rekenkamer ‘de
klassieke benadering’. In de klassieke benadering
staat de driehoek centraal. Deze driehoek
symboliseert het denken in termen ‘van hoog naar
laag’. In de benadering van de Rekenkamer staat
de propeller centraal. De propeller symboliseert
het denken vanuit verschillende standpunten
richting een gezamenlijk eindresultaat. De driehoek
staat voor stabiliteit. De propeller staat voor
beweging. De propeller genereert potentieel een
voortstuwende, versnellende kracht, maar (pas
op!) kent tegelijkertijd ook een grote middelpuntvliedende
kracht. Daarom is verbinding zo
belangrijk. Verbinding; zoals de trommel van een
centrifuge het wasgoed bij elkaar houdt, terwijl
het overtollige water eruit wordt geslingerd. De
propeller symboliseert de kanteling in denken van
‘afspraak is afspraak’ naar ‘zeg me waar het om
draait, dan kan ik je daarbij helpen’. De beweging
van duel naar dialoog.
Hoofdstuk 7
Leren navigeren 35