Leren navigeren deelrapport 1 - Gemeenteraad Almere

Bijlage 2
Er is een permanente dynamiek die niet planbaar is.
Er is een omkering van denken nodig. Je moet niet op de dagelijkse dynamiek foeteren maar je moet het
zien als een uitnodiging voor controllers, nieuwe stijl, om er bij te zijn als ad hoc beslissingen nodig zijn.
De Rekenkamer: controllers hebben te veel macht
Aardema: ik zie het niet zozeer als macht. Ze werken vanuit een eigen kokertje en proberen hun
wereldbeeld op te leggen aan anderen. Dat gaat gepaard met veel papier en dogmatiek terwijl het
werkelijke leven langs andere lijnen loopt. Aan de bar, na afloop van vergaderingen. Als u belt en mailt op
plekken waar controllers geen weet van hebben. Zij hebben geen vat op deze wereld waar veel gebeurt.
De werkzaamheden van controllers in hun virtuele wereld kosten heel veel geld en dragen beperkt bij aan
de stuurbaarheid. Het is een vorm van inefficiëntie.
Controllers moeten aanschuiven bij de werkelijke wereld, bij de momenten waarop ad hoc beslissingen
worden genomen.
De Rekenkamer: u bent kritisch over de opzet van de begroting. Informatie staat niet altijd op de juiste
plaats.
Aardema: het wordt u als raad niet makkelijk gemaakt. Informatie over een thema moet op allerlei
plekken worden gezocht. Dat is niet altijd de schuld van controllers want het BBV (‘Besluit begroting en
verantwoording provincies en gemeenten’) is een doorperfectionering van het BBI (hetgeen oorspronkelijk
‘Beleids- en beheersinstrumentarium’ betekende en later ‘Bestuurlijke vernieuwing, bedrijfsvoering
en informatievoorziening’). Het gaat uit van nog meer voorschriften. Helaas heeft men in Den Haag van
de kritiek daarop geen gebruik gemaakt en helaas is met het BBV geen verbeterslag gemaakt.
In het BBV-denken zit ook de suggestie dat alle beleid via de begroting tot stand komt. Dat is natuurlijk
niet waar.
De Rekenkamer: u heeft het over één stollingsmoment per jaar. Aan de andere kant heeft u het over een
voortdurende dialoog.
Aardema: formeel is één stollingsmoment niet mogelijk omdat de begroting en de rekening op
verschillende momenten klaar moeten zijn. Het is meer een uitnodiging aan het rijk om zich te bezinnen.
Het stollingsmoment gaat uit van de idee dat de werkelijke sturing niet voorkomt uit wat je vastlegt, want
daardoor wordt het leven uit de dingen gehaald. Het werkelijke politieke leven zit in de beweging. Dat je
op bepaalde momenten bij elkaar komt, ondersteuning krijgt en je je eigen informatie organiseert. Daar is
geen kerstboom van planning en rapportages voor nodig.
De Rekenkamer: resultatenrekening een voorjaarsnota zouden één product moeten zijn
Aardema: bijvoorbeeld. Elke gemeente zou in de range van de vele producten en het ene stollingsmoment
moeten zoeken naar het beste dat bij hem past. Dat is eigenlijk al in volle gang. Alle gemeenten zoeken
naar vereenvoudiging van de planning- en controlcyclus, naar een balans tussen hard en zacht.
De Rekenkamer: hoe komt het dat de balans van hard en zacht is verstoord
Aardema: onder andere door de suggestie dat alle beleid in de begroting staat, door de opzet van die
begroting, de versnippering van de informatie, de worsteling om prestatieindicatoren een weerspiegeling
te laten zijn van de werkelijkheid.
De kunst zit in het verzoenen van de werkelijkheid met de technische instrumenten maar dan in een veel
beperktere mate en waarop dan ook werkelijk gestuurd gaat worden.
46 Tussenrapportage aan de gemeenteraad