Oorlof. Buitenplaatsen rond Antwerpen en Amsterdam. 2

Oorlof. Buitenplaatsen rond Antwerpen en Amsterdam.
onvrede culmineerde uiteindelijk in 1566 in de Beeldenstorm, die
verwoestende gevolgen voor Antwerpen met zich meebracht. Hierbij
dient vermeld te worden dat sociale wantoestanden onder de armste
volksklasse, als gevolg van een stagnerende graanbevoorrading,
bijdroegen aan de excessen van de Beeldenstorm (Roey, 1986, p.109).
Margaretha van Parma, door Filips aangesteld als landvoogdes over
de Nederlanden, drukte de rebellie in 1567 succesvol de kop in en
herstelde de roomse religie als enig erkende godsdienst in de stad.
Toch bracht het rumoer Filips II ertoe om de Hertog van Alva,
vergezeld van een machtig leger, naar de Nederlanden te sturen
alwaar hij Margaretha van Parma spoedig opvolgde als landvoogd.
Hoewel Alva in een tot rust gekomen Antwerpen arriveerde, liet de
hertog een burcht ten zuiden van Antwerpen bouwen om de stad
in toom te houden. De almaar groeiende agitatie die als gevolg van
Alva’s centraliserende maatregelen in de Zeventien Provinciën aan
de oppervlakte kwam, uitte zich in de door Willem van Oranje
geleide opstand. De politiek-religieuze explosie sloeg in 1576 over
naar het zuiden, waarbij de rebellen het Spaanse leger terugdreven
in Alva’s kasteel (Voet, 1993, p.16). De Spaanse en Duitse soldaten
vielen in reactie hierop vanuit de vesting Antwerpen binnen en
hielden een grootschalige plundertocht, een gebeurtenis die later als
de Spaanse Furie bekend zou staan. Enige nuancering met
betrekking tot deze gebeurtenis is wellicht op zijn plaats: de
Spaanse troepen zochten aanvankelijk enkel betaling voor hun
sinds lange tijd onbetaalde diensten. De provocaties die hun binnen
de stadsmuren ten deel vielen leidden echter tot een gruwelijke
escalatie (Roey, 1986, p.109). De vele doden, vernielingen (waaronder
het stadhuis) en plunderingen maakten echter dat Antwerpen in 1577
voor de kant van de opstandelingen koos. Aldus grepen de
gereformeerden de macht in de stad, en werd Antwerpen samen met
Gent een calvinistisch bolwerk. De stad kreeg echter al snel te maken
Figuur 1.2. Constantijn Francken (1542), Gezicht op de stad langs de landzijde. Inval van de Gelderse
troepen onder leiding van Maarten van Rossem (1478-1555). Vijandelijke troepen verschijnen voor
de poorten van Antwerpen. Na twee dagen belegering trekt hij zich terug maar richt tijdens zijn
aftocht grote schade aan in de dorpen Dambrugge, Merksem, Deurne, Borgerhout en Berchem.
Bron: Tijs (2007)
11