Oorlof. Buitenplaatsen rond Antwerpen en Amsterdam. 2

Oorlof. Buitenplaatsen rond Antwerpen en Amsterdam.
(Tent, 1972, p.31). Zoals reeds vermeld verspreidden de Italiaanse
idealen zich over het hele westen. De sterke handelsbetrekkingen
tussen bijvoorbeeld Antwerpen en Italië zorgden voor een versnelde
introductie. Aan de ene kant waren er veel Vlamingen en Brabanders
die op reis gingen naar Italië en het ‘italianisme’ bij terugkeer in de
Scheldestad verspreidden. Daarnaast verbleven er vele Italiaanse
kooplieden in de Lage Landen. In de periode tussen 1543 en 1545
resideerden ca. 200 Italiaanse handelaren in Antwerpen (Baetens, 1985,
p.182). De Italiaanse manier van leven werd al snel bon ton onder de
Antwerpse bourgeoisie, en vele plaatselijke handelslieden spraken in de
16 e eeuw Italiaans (Baetens, 1985, p.185-186).
verlaten. Ook in Amsterdam zorgde de toenemende druk op de ruimte
voor een onstuitbare drang naar buiten. Rijke stedelingen, zoals
burgmeester Huydecoper, konden zich een tuin binnen de muren
veroorloven. De minder welgestelden kochten een tuintje buiten de
Figuur 4.1. De binnenstad van Amsterdam. Facsimile Berckenrode, 1625
4.1.2. Congestie binnen oude stadskernen
Parallel aan de terugkeer naar de natuur en de behoefte het
groen op te zoeken loopt het postulaat van de ‘sanita’. Rust en
gezonde lucht zijn goed voor de mens en brengen hem een natuurlijk
evenwicht. In de 17 e eeuw stelde de Duitse medicus Harsdörfer: ‘Die
Bewegung erwärmt den Leib, erwecket die zarten Geistlein, vertreibet die groben
aufsteigenden Dämpfe und entbindet den Verstand aller Sorgenlast durch
ammutiger Beschauung des weiten Feldes: da denn der muntere Luft und die
Schönheit der Natur keine ungestaltete Gedanken eingeben kann’ (Luttervelt,
1970, p.41). Ook in de wetenschap werd het buitenleven als goed voor
de gezondheid beoordeeld.
Het zestiende-eeuwse Antwerpen vormde door de intense
urbanisatie al snel een mierenhoop, verzadigd van drukte en lawaai
(Baetens, 1985, p.172). Voor rust en frisse lucht moest men de stad
Bron: Kaartenzaal Universiteit Utrecht
26