Oorlof. Buitenplaatsen rond Antwerpen en Amsterdam. 2

Oorlof. Buitenplaatsen rond Antwerpen en Amsterdam.
bedrag te vertalen naar vandaag de dag, kan men toch voorzichtig
zeggen dat het om minimaal 5 miljoen euro gaat (Zandvliet, 2006,
p.XIII). Andere vermogenden als Melchior Schetz en Gilbert van
Schoonbeke bezaten een kapitaal van meer dan 100.000 gulden. In het
zestiende-eeuwse Amsterdam trof men dergelijke buitensporige
rijkdom nog niet aan, de grootste vermogens lagen rond de 50.000
gulden (Zandvliet, 2006, p.XIV).
Vanaf 1590 ziet men een geleidelijke verschuiving. Hoewel
Antwerpen rond 1660 nog altijd de rijkste stad van de Zuidelijke
Nederlanden was en een belangrijke rol bleef spelen in de
internationale handel, nam Amsterdam de positie als protagonist al snel
over (Soly, 1993, p.43). Antwerpen huisvestte in die jaren een
zeventigtal families met een kapitaal van rond de 300.000 gulden. De
groep van buitensporig rijken in Amsterdam was in 1674 al gegroeid
tot 82 huishoudens met een vermogen van 200.000 gulden of meer
(Zandvliet, 2006, p.XIV). Deze groep bestond voor een aanzienlijk
deel uit exuberant rijke lieden. De Amsterdamse koopman en
burgemeester Jacob Poppen vergaarde in de vroege zeventiende eeuw
een fortuin van 920.000 gulden. Koopman en bankier Guillelmo
Bartolotti bezat rond het midden van de zeventiende eeuw zo’n 1,2
miljoen gulden (Zandvliet, 2006 p.15 & 48). Zoals hierboven al werd
vermeld bestaan er uiteenlopende berekeningswijzen om deze 17 de -
eeuwse vermogens te vertalen naar een bedrag in de 21 ste -eeuw. Een
veelgebruikte is het aanhouden van de verhouding tussen fortuinen en
het jaarinkomen van een ambachtsman. In de 17 de eeuw verdiende een
ambachtsman in het westen van de Republiek ca. 300 gulden per jaar.
Vandaag de dag ligt dit inkomen voor een gemiddelde ambachtsman
(vrij laag geschat tussen minimum en modaal inkomen) op ca. 21.000
euro per jaar. Op deze wijze kan men bovenstaand vermogen van
Bartolotti omrekenen naar een fortuin van ((1,2 miljoen/300) * 21.000=)
84 miljoen euro (Zandvliet, 2006, p.XIII). Dit bedrag moet men
natuurlijk met een flinke korrel zout nemen. De verschillende
berekeningswijzen resulteren in evenzoveel uiteenlopende bedragen.
Voor deze klasse van puissant rijke lieden waren
koopmanschap, politieke invloed en rijkdom nauw met elkaar
verbonden. Ook in Amsterdam ziet men in toenemende mate de
overstap van een risicovol koopmansbestaan naar een relatief veilig
leven als ambtsdrager (Zandvliet, 2006, p.XVII). Met functies als
legeraanvoerder of raadspensionaris konden enorme vermogens
worden verdiend, en gecombineerd met opbrengsten uit grondbezit,
obligaties en aandelen ontstond een relatief veilige en vruchtbare
bestaansbasis. Een voorbeeld van deze uiteenlopende middelen om
bezit en risico’s te spreiden vormen de investeringen in
landwinningsprojecten. De hierboven genoemde burgemeester Poppen
stak de helft van zijn vermogen in de drooglegging van de Beemster
(Zandvliet, 2006, p.XV). De fraaie buitenplaatsen in de Beemster
kwamen dan ook primair voort uit de behoefte aan solide
grondbelegging. De statige buitens waren in de eerste plaats goed
renderende boerenbedrijven (Tent, 1972, p.32-33). Deze
risicospreiding deed zich niet voor niets voor, de zeventiende eeuw
kent een lange lijst van faillissementen. De onzekerheden die de
oorlogen en overzeese handel met zich meebracht resulteerden voor
22