Oorlof. Buitenplaatsen rond Antwerpen en Amsterdam. 2

Oorlof. Buitenplaatsen rond Antwerpen en Amsterdam.
Kader 3.1. Gilbert van Schoonbeke (1519-1556)
Figuur 3.1. Gilbert van Schoonbeke
Gilbert van Schoonbeke was de grootste aannemer van zijn tijd: in
zijn korte maar buitengewoon productieve leven zou hij het aanzicht
van het zestiende-eeuwse Antwerpen grondig veranderen (Voet,
1973,p.154-156, Soly, 1986, p.88-91 & Thys, 1986, p.96). In de
periode 1543-1553 behaalde van Schoonbeke kolossale winsten met
zijn rationele stedenbouw. Niet minder dan 24 straten en 3 markten
werden door deze grondspeculant volgens een strikt geometrisch plan
aangelegd. Van Schoonbeke betoonde zich een geniale initiatiefnemer:
in plaats van onbewerkt land gewoonweg te verkavelen en door te
verkopen creëerde hij eerst een infrastructuur. Daarbij hield hij de
behoeften van kooplieden nauwlettend in de gaten. De economische
centra die hij deed verrijzen, te noemen zijn de Vrijdagmarkt, een
verkoophal voor tapijtwevers en een gebouw voor het wegen van
koopwaar, speelden in op de voortdurend stijgende vraag naar
handelstrefpunten. Het meest verstrekkend van Van Schoonbeke’s
activiteiten was echter de bouw van de ‘Nieuwstad’. In de periode
tussen 1549 en 1553 ontwikkelde hij in het noorden van de stad een
gebied van 25 ha. tot een havenkwartier, dat thans bekend staat als het
Eilandje. Drie kanalen, de Brouwers-, Middel- en Timmervliet, werden
in west-oostelijke richting uitgegraven, en vormden een gewichtige
uitbreiding op de haven van Antwerpen die voor die tijd over slechts
zeven kaden beschikte. Ook op het gebied van de nijverheid betoonde
Gilbert van Schoonbeke zich een handelsgenie. In het midden van de
zestiende eeuw vormde hij de oude Antwerpse brouwindustrie om tot
een exportgerichte nijverheid.
Voet (1993)
Figuur 3.2. Gebied van de Nieuwstad vóór en na de verkaveling door Van Schoonbeke.
Bron: Brabander (1988)
20